ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ

BALKAN WARS 1912

.

1913

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ . ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ . Η ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟΥΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ 1912/1913

Η Ελλάδα στις αρχές του 20ου αι. Εξακολουθεί να επιδιώκει τη συμπόρευση με τα προηγμένα Ευρωπαϊκά κράτη και προσπαθεί να αναπτύξει τομείς στους οποίους τα κράτη της Ευρώπης παρουσίαζαν τεράστια πρόοδο. Ένας τέτοιος τομέας ήταν κι αυτός της αεροπλοΐας.

Οι Ελληνικές κυβερνήσεις ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την ανάπτυξή της ως «εναέριου όπλου» που, όπως θα δούμε, θα παίξει σημαντικό ρόλο στην περίοδο των Βαλκανικών πολέμων.

Πολύ ικανοί αποδείχθηκαν οι πρώτοι Έλληνες πιλότοι και κέρδισαν αμέσως τη συμπάθεια και το θαυμασμό του λαού.

Ο πρώτος που επιχείρησε «πτήση» στην Ελλάδα ήταν ο εκκεντρικός θεατρικός επιχειρηματίας Λεωνίδας Αρνιώτης ο οποίος το 1908 με αεροπλάνο τύπου Bleriot 30 Hp έκανε προσπάθειες να απογειωθεί από την περιοχή του Τατοΐου της Αττικής. Οι προσπάθειές του δεν ευοδώθηκαν, αφού πέτυχε μόνο κάποια στιγμή να ανυψωθεί από το έδαφος, σε ύψος περίπου δέκα μέτρων και στη συνέχεια να πέσει στο έδαφος, έχοντας υποστεί ζημίες.

Το 1909 ο Ουτόσκιν (ρώσος αεροπόρος) απογειώθηκε με το τύπου Farman 50 ίππων αεροπλάνο του από την περιοχή Παλαιού Φαλήρου και κατάφερε να μείνει στον αέρα για δέκα λεπτά της ώρας. Επανέλαβε το εγχείρημά του, έχοντας συνεπιβάτη τον Κων. Μάνο (στρατιωτικό), ο οποίος πλήρωσε, προκειμένου να πετάξει μαζί με τον Ουτόσκιν. Έτσι, έμεινε στην ιστορία ως ο πρώτος Έλληνας επιβάτης αεροπλάνου.

Ο Εμμανουήλ Αργυρόπουλος έλαβε μαθήματα αεροπλοΐας στη Γαλλία. Τον Φεβρουάριο του 1912 (8 του μηνός) μπροστά στα μάτια του βασιλιά Γεωργίου του Α΄ και σε πλήθος κόσμου κατάφερε να πετάξει το αεροπλάνο του, απογειώνοντάς το στην περιοχή του Ρούφ και να θεωρηθεί, έτσι, ο πρώτος Έλληνας αεροπόρος. Επανέλαβε πτήση με συνεπιβάτη του τον Πρωθυπουργό, Ελ. Βενιζέλο, ο οποίος αγκάλιασε θερμά την ιδέα της ανάπτυξης της αεροπλοΐας στην Ελλάδα. Ο Βενιζέλος, μάλιστα, ήταν αυτός που «βάφτισε» το αεροπλάνο του Αργυρόπουλου ο οποίος έκανε και μια τρίτη επιτυχή πτήση στις 21 Φεβρουαρίου 1912. Αυτή τη φορά κατάφερε να απογειωθεί από την περιοχή του τότε Ζωολογικού κήπου του Παλαιού Φαλήρου.

Το 1911 τρεις αξιωματικοί του Ελληνικού Στρατού (ο Καμπέρος, ο Αδαμίδης και ο Μουτούσης) στέλνονται από την Ελληνική κυβέρνηση στη Γαλλική Αεροπορική Σχολή του Χένρυ Φάρμαν. Το 1912 στέλνονται άλλοι τρεις αξιωματικοί (ο Δράκος, ο Παπαλουκάς και ο Νοταράς). Είναι ολοφάνερη η επιθυμία ανάπτυξης αεροπλοΐας που θα εξυπηρετούσε στρατιωτικές, πολεμικές ανάγκες της χώρας.

Την άνοιξη του 1912 φτάνουν στην Ελλάδα (από τη Γαλλία όπου είχαν παραγγελθεί) αποσυναρμολογημένα μέσα σε κιβώτια τα πρώτα δύο αεροπλάνα Henry Farman.

Αυτά συναρμολογήθηκαν σε ελληνικό έδαφος από τον Γάλλο αρχιμηχανικό Σοβώ και τον Δ. Καμπέρο που θεωρείται ο πρώτος στρατιωτικός αεροπόρος στην Ελλάδα.

Πράγματι, ο Καμπέρος στις 13 Μαΐου 1912 κατάφερε να απογειώσει το πρώτο ελληνικό στρατιωτικό αεροπλάνο στην περιοχή του Παλαιού Φαλήρου του Πειραιά και πέταξε με επιτυχία, ενώ πλήθος κόσμου τον ζητωκραύγαζε. Επιτυχείς πτήσεις σημείωσε και στις 14/5 και στις 19/5 του 1912.

Στις 27 Μαΐου 1912 στο Παλαιό Φάληρο ο τότε Πρωθυπουργός, Ελ. Βενιζέλος «βάφτισε» τα τέσσερα πρώτα στρατιωτικά αεροσκάφη. Έκτοτε η μέρα αυτή θεωρείται το γενέθλιον της Ελληνικής Στρατιωτικής Αεροπορίας.

Ο Δ. Καμπέρος είχε την ιδέα να μετατρέψει ένα από τα αεροπλάνα τύπου H. Farman σε υδροπλάνο, για να καταστεί δυνατή η συνδρομή της αεροπλοΐας στο Ελληνικό Ναυτικό. Μετά από επανειλημμένες εισηγήσεις του έλαβε τη σχετική άδεια από το Υπουργείο Στρατιωτικών. Εν συνεχεία με τη βοήθεια του Γάλλου μηχανικού Σοβώ και Ελλήνων ανδρών του Μηχανικού έγινε εφικτή η μετατροπή και πραγματοποιήθηκε η πρώτη πτήση αυτού του υδροπλάνου στις 22 Ιουνίου 1912 στο Παλαιό Φάληρο και πάλι.

Την ίδια ημέρα πραγματοποίησε κι άλλες επιτυχείς πτήσεις, κατά τη μια από αυτές, μάλιστα, είχε συνεπιβάτη του τον τότε Νομάρχη της Αττικής, Δάσιο.

Στις 24 και 25 Ιουνίου 1912 ο Καμπέρος κατάφερε να ξεπεράσει το ως τότε ρεκόρ ταχύτητας με υδροπλάνο, επιτυγχάνοντας, απίστευτη για τα δεδομένα της εποχής, την ταχύτητα των 110 χιλ. την ώρα στην πτήση του από το Παλαιό Φάληρο ως την Ύδρα.

Από θαλάσσης τον συνόδευε το αντιτορπιλικό «Νίκη».

Λίγο πριν την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού πολέμου ο υπολοχαγός του πυροβολικού, Δημήτριος Καμπέρος, οι υπολοχαγοί, Χρήστος Αδαμίδης και Πανούτσος Νοταράς, ανακλήθηκαν από τη Γαλλία όπου συνέχιζαν την Εκπαίδευσή τους, για να δημιουργήσουν τον Λόχο Αεροπορίας, υπηρετώντας τα συμφέροντα της πατρίδος από αέρος στην κρίσιμη σύγκρουση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αποστολή τους ήταν να εγκατασταθούν με τα τέσσερα αεροπλάνα τύπου H. Farman σε μια αγροτική περιοχή κοντά στη Λάρισα κι από εκεί, εκτελώντας πτήσεις, να δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για τις θέσεις και την κατάσταση των εχθρών στο Γενικό Στρατηγείο.

Το πιλοτάρισμα αεροπλάνων H. Farman σε τέτοιες κρίσιμες ώρες πολέμου ήταν από μόνο του ένα ηρωικό κατόρθωμα, αφού έφταναν σε ύψος 1,500 μ., οι πιλότοι δεν ήταν προστατευμένοι από τις καιρικές συνθήκες, δεν είχαν στη διάθεσή τους άλλα όργανα αεροπλοΐας παρά μόνον μία πυξίδα και όργανο μέτρησης υψομέτρου.

Οι χειριστές για την προστασία τους έφεραν περίστροφο και λίγες χειροβομβίδες. Όμως, για να χρησιμοποιήσουν εύστοχα τις χειροβομβίδες έπρεπε να κατεβούν χαμηλά πράγμα που τους έθετε σε μεγαλύτερους κινδύνους μπροστά στα πυρά των εχθρών.

Στην Αθήνα υπό την ευθύνη του Δημ. Καμπέρου κατασκευάζονταν από το εργοστάσιο Μαλτσινιώτη βόμβες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τα Farman.

Γίνονταν, παράλληλα προσπάθειες στη Γαλλία να δημιουργηθούν αρτιότερα αεροπλάνα που θα μπορούσαν να μεταφέρουν εκτός από τον πιλότο και έναν παρατηρητή. Έτσι, δημιουργήθηκαν τα Maurice Farman.

Την 5η Οκτωβρίου 1912, το πρωί, με την έναρξη του πολέμου ο Υπολοχαγός Καμπέρος απογειώθηκε με ένα Farman από την περιοχή Σαρανταπόρου, Ελασσόνας, πραγματοποιώντας αναγνώριση της περιοχής και παρακολουθώντας τον εχθρό. Οι Τούρκοι αρχικά ξαφνιάστηκαν, βλέποντας το αεροπλάνο. Στη συνέχεια το στόχευαν με τα όπλα, για να το καταρρίψουν.

Ο Καμπέρος συγκέντρωσε τις πληροφορίες που επιθυμούσε το Στρατηγείο και κατάφερε να προσγειωθεί στην περιοχή του Τυρνάβου.

Η πτήση αυτή θεωρείται επισήμως η πρώτη πτήση στον κόσμο πάνω από πολεμικό μέτωπο.

Καθώς ο στρατός προήλαυνε, απελευθερώνοντας τη μια μετά την άλλη τις πόλεις της Μακεδονίας, ο Λόχος Αεροπορίας μετακινήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 1912 κοντά στην Κοζάνη. Εκεί πέταξαν και τα πρώτα Μωρίς Φάρμαν που στο μεταξύ είχε αγοράσει η Ελλάδα, προάγοντας την αεροπορική της δύναμη.

Το Νοέμβριο του 1912 τα Μωρίς Φάρμαν μεταφέρθηκαν στην Πρέβεζα, για να βοηθήσουν τον Στρατό της Ηπείρου, πραγματοποιώντας αναγνωρίσεις στο Ηπειρωτικό μέτωπο. Διοικητής του σμήνους των Μ. Farman ορίστηκε ο Γάλλος Λοχαγός Barres.

Ο Δ. Καμπέρος διαφώνησε μαζί του και ζήτησε μετάθεση για το πυροβολικό. Ο λόγος ήταν ότι ο Barres ήθελε τη βάση του σμήνους στη Νικόπολη Πρεβέζης, ενώ ο Καμπέρος έκρινε πως η βάση έπρεπε να είναι στη θέση Πέντε Πηγάδια (μεταξύ Πρέβεζας και Ιωαννίνων), για να μπορούν τα αεροπλάνα να βρίσκονται περισσότερο χρόνο πάνω από τα οχυρά του Μπιζανίου για αναγνώριση. Όταν έφυγε ο Καμπέρος, ο Barres αντιλήφθηκε το σφάλμα του και αντιλήφθηκε επίσης ότι δε θα επαρκούσαν τα καύσιμα από τη θέση που αρχικά είχε προτείνει κι έτσι δημιούργησε πρόχειρο αεροδρόμιο σε ένα χωράφι στη θέση Εμίν Αγά, όπου βρισκόταν το Ελληνικό Αρχηγείο. Από εκεί ευκολότερα θα μπορούσαν να εφοδιάζονται τα αεροπλάνα με χειροβομβίδες και καύσιμα.

Στις 5/12/1912 άρχισαν οι πτήσεις των Maurice Farman πάνω από τα οχυρά του Μπιζανίου και συνεχίστηκαν με επιτυχία ως και την απελευθέρωση των Ιωαννίνων στις 21/2/1913. Ηρωικοί ήταν οι πιλότοι τους, Μιχ, Μουτούσης υπολοχαγός, Χρ. Αδαμίδης ανθυπίλαρχος, και ο Ρώσος εθελοντής Σακώφ.

Εκτός από αναγνώριση του εχθρού εκτός από την πραγματοποίηση αναγνωριστικών πτήσεων πάνω από τις θέσεις του εχθρού, έριχναν και δέματα με τρόφιμα στον Ελληνικό πληθυσμό της πόλης των Ιωαννίνων που υπέφερε από πείνα λόγω της πολιορκίας.

Ο «ΝΑΥΤΙΛΟΣ»

Ο Ελληνικός στόλος διέθετε ένα και μοναδικό υδροπλάνο που στις αρχές του πολέμου η Ελλάδα το είχε προμηθευτεί από τη Γαλλία. Το όνομά του ήταν «Ναυτίλος» και έγραψε ιστορία, αφού εκτέλεσε την πρώτη αεροπορική αποστολή σε θάλασσα.

Με πιλότο του τον υπολοχαγό Μουτούση και παρατηρητή τον σημαιοφόρο Αρ. Μωραϊτίνη ο «Ναυτίλος», αποθαλασσώθηκε από τον Μούδρο της Λήμνου και πέταξε πάνω από τον Ναγαρά των Δαρδανελίων. Παραμένοντας επί δυόμισι ώρες στον αέρα και διανύοντας αμέτρητα μίλια, κατόρθωσε να κάνει αναγνώριση στον Τουρκικό στόλο που είχε αποσυρθεί στα Δαρδανέλλια και να ρίξει τέσσερις βόμβες εναντίον των τουρκικών σκαφών. Γύρισε πίσω, αφού ο παρατηρητής του κατάφερε να καταρτίσει σχεδιάγραμμα με τις θέσεις του εχθρού.

Ο Ναυτίλος προσθαλασσώθηκε αναγκαστικά και το αντιτορπιλικό «Βέλος» το ρυμούλκησε ως το λιμάνι του Μούδρου στη Λήμνο. Η απόσταση που διήνυσε συνολικά ήταν μεγαλύτερη από 250 χιλ., πράγμα που προκάλεσε θαυμασμό εκείνη την εποχή. Θεωρήθηκε ως η πρώτη παγκοσμίως αποστολή συνεργασίας Ναυτικού και Αεροπορίας.

Η ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΣΤΟΝ Β΄ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟ

Λόγω των φθορών που είχαν υποστεί τα Ελληνικά αεροπλάνα στον Α΄ Βαλκανικό αλλά ακόμα εξαιτίας ελλιπούς συντήρησης και έλλειψης ανταλλακτικών δεν έλαβαν μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις του Β΄ Βαλκανικού πολέμου.

Βαλκανική Κρίση 1875 έως 1878, Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Προπαρασκευ, Εθελοντές, Ιατρική Περίθαλψη, Υπογραφή Βαλκανικού Συμφώνου

Κατάληψη Ελασσόνας, Δεσκάτης, Η Μάχη του Σαραντάπορου, Απελευθέρωση Σερβίων, Κοζάνης, Απελευθέρωση Γρεβενών, Δεσκάτης, Απελευθέρωση Λιτοχώρου, Κατερίνης, Απελευθέρωση Βέροιας, Απελευθέρωση Έδεσσας, Κατάληψη Αμυνταίου, Η Μάχη των Γιαννιτσών, Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης, Απελευθέρωση Χαλκιδικής, Αγίου Όρους, Η Μάχη του Ναλμπάκιοϊ, Απελευθέρωση Φλώρινας, Αμυνταίου, Πτολεμαΐδος, Επιχειρήσεις του Βουλγαρικού και Σερβικού στρατού

Ελληνικός στόλος, Κατάληψη της Λήμνου, Βύθιση του Φετίχ Μπουλέν, Κατάληψη Θάσου, Ίμβρου, Αϊ Στράτη, Σαμοθράκης, Ψαρών, Τενέδου, Ναυμαχία Έλλης, Απελευθέρωση Μυτιλήνης, Απελευθέρωση Χίου, Ναυμαχία Λήμνου, Απελευθέρωση Σάμου, Δράση Μοίρας Ιονίου, Αξιωματικοί του Ναυτικού, Θωρηκτό Αβέρωφ

Στρατιά 'Ηπειρου, Κατάληψη Πρέβεζας, Πέντε Πηγαδιών, Η πορεία προς τα Ιωάννινα, Απελευθέρωση Ιωαννίνων, Οι τελευταίες ημέρες του βασιλέως Γεωργίου, Αεροπορία, Γεγονότα πριν το τέλος του Α΄Βαλκανικού

Αυτόνομη Βόρεια Ήπειρος

Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Η Μάχη της Θεσσαλονίκης, Η Μάχη Κιλκίς, Λαχανά, Η κατάληψη της Δοϊράνης, Απελευθέρωση Σερρών, Δράμας, Δοξάτου, Ξάνθης, Κομοτηνής, Απελευθέρωση Καβάλας, Συνθήκη Βουκουρεστίου

Απελευθέρωση Κρήτης

Μετάλλια της Εποχής 1912 και 1913, Εξώφυλλα τετραδίων της Εποχής 1912 και 1913, Ημερήσιος τύπος 1912 και 1913, Αλληλογραφραφία από το μέτωπο, Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄, Ελευθέριος Βενιζέλος, Παύλος Κουντουριώτη

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ (Balkan Wars 1912 . 1913) ανήκει στην Οικογένεια Ποταμιάνου Ε.Κ.Α. (Ηπειρωτική).

Συναποτελείται από συλλογές, που αφορούν την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, του Μανουσάκη και άλλων.

Η Έρευνα, η Συγγραφή και η Επιμέλεια της ύλης πραγματοποιήθηκαν από την Αργυρή Κ. Μπαξεβάνου, Φιλόλογο και Συγγραφέα.

Υπεύθυνη Σχεδιασμού και Διαχείρισης ιστοσελίδος Ειρήνη Μαρία Β. Ταμπάκη, φοιτήτρια Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Π.Ε.

Ευγενική υποστήριξη Βασίλειος Α. Ταμπάκης, Δρ. Δασολογίας

Το υλικό στην πρωτογενή του μορφή εκτίθεται στην Ιερά Μονή Ευαγγελισμού, Σκιάθου.