ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟΛΟΥ (ΜΟΙΡΑΣ) ΙΟΝΙΟΥ

Κατά τους Βαλκανικούς πολέμους, στην πραγματικότητα, ο Στόλος του Ιονίου απαρτιζόταν μόνο από μία Μοίρα: τη Μοίρα του Ιονίου. Αυτή περιελάμβανε δύο μεγάλες κανονιοφόρους, τρεις μικρές και τέσσερις ατμομυοδρόμωνες. Αρχηγός της Μοίρας του Ιονίου ήταν ο πλοίαρχος, Ι. Δαμιανός. Με τις εντολές του αδρανοποιήθηκαν οι Τουρκικές ναυτικές δυνάμεις στο Ιόνιο.

Αποστολή της Μοίρας του Ιονίου ήταν να περιορίσει τις Τουρκικές ναυτικές δυνάμεις που δρούσαν στην περιοχή του Αμβρακικού κόλπου. Επίσης, έπρεπε να δρα υποβοηθητικά για τα τμήματα του στρατού ξηράς, να πραγματοποιεί αποβάσεις, όπου ήταν χρήσιμο, ώστε να είναι πιο αποτελεσματικές οι ενέργειες του Ελληνικού στρατού αλλά και των ναυτικών αγημάτων. Η δράση της επεκτεινόταν από την περιοχή του Αμβρακικού ως επάνω ψηλά στις ακτές της Αυλώνας και του Δυρραχίου.

ΜΑΧΕΣ ΣΤΗ ΝΙΚΟΠΟΛΗ . Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΠΡΕΒΕΖΑΣ (8 Οκτωβρίου 1912)

Το φθινόπωρο του 1912 στις παράκτιες περιοχές κοντά στην Άρτα, την Κόπραινα και την Αμφιλοχία (Καρβασαράς) δρούσαν δύο τουρκικά τορπιλοβόλα το «Τοκάτ» και το «Αττάλεια». Το «Τοκάτ» ελλιμενίστηκε στην Πρέβεζα. Τότε, δύο Ελληνικές κανονιοφόροι, η «Α» με κυβερνήτη τον Υποπλοίαρχο Ν. Μακκά και η «Β» με κυβερνήτη τον Υποπλοίαρχο Κοσμά Μπούμπουλη, έλαβαν διαταγή τη νύχτα της 3ης προς 4η Οκτωβρίου 1912 να προστατέψουν τη μεταφορά ελληνικών ενισχύσεων που κατευθύνονταν στην περιοχή αυτή.

Η επιχείρηση ήταν εξαιρετικά επικίνδυνη, καθώς δεν υπήρχαν φάροι στην περιοχή και πραγματοποιούσαν βολές από την ακτή πολλά τουρκικά πυροβολεία (από το Ακρωτήριο Σκαφιδάκι ως και την Πρέβεζα). Επίσης, η είσοδος του λιμανιού της Πρέβεζας είχε πολύ ρηχά νερά όπου μπορούσαν να παγιδευτούν τα Ελληνικά πλοία.

Ο Ελληνικός στρατός ξηράς με διοικητή τον Ταγματάρχη Σπηλιάδη έκανε επίθεση στην Πρέβεζα και ο Στόλος Ιονίου βοηθούσε, χτυπώντας το φρούριο της πόλης. Οι πιο σκληρές μάχες (χερσαίες και ναυτικές) έγιναν τριγύρω από το προάστιο της Πρέβεζας, τη Νικόπολη.

Τελικά, η Πρέβεζα απελευθερώθηκε στις 8 Οκτωβρίου 1912.

Μετά τη νίκη στη μάχη της Νικόπολης ο πλοίαρχος Ι. Δαμιανός, αρχηγός της Μοίρας του Ιονίου, με την κανονιοφόρο «Β» και την ατμοβαρίδα «Αμβρακία» μπήκε στο λιμάνι της Πρέβεζας και την κατέλαβε.

Στις επιχειρήσεις αυτές συμμετείχαν και οι κανονιοφόροι «Α» και «Δ».

Ως αιχμάλωτοι συνελήφθησαν 58 αξιωματικοί των Τούρκων και 752 οπλίτες που μεταφέρθηκαν στο νησί της Λευκάδας. Στις συγκρούσεις στη Νικόπολη το Τουρκικό ναυτικό έχασε το τορπιλοβόλο «Αττάλεια» το οποίο αυτοβυθίστηκε μέσα στο λιμάνι της Νικόπολης, για να μην αιχμαλωτιστεί από τους Έλληνες.

Στις 7 Νοεμβρίου του 1912 οι Έλληνες κατάφεραν να ανελκύσουν από το βυθό το «Αττάλεια». Το οδήγησαν, στη συνέχεια στο λιμάνι της Πρέβεζας και αμέσως μετά στο Ναύσταθμο της Σαλαμίνας. Εκεί το πλοίο επισκευάστηκε και μετονομάστηκε σε «Νικόπολη». Από τότε εντάχθηκε στη δύναμη του Ελληνικού ναυτικού.

Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΧΕΙΜΑΡΡΑΣ (5 Νοεμβρίου 1912)

Στις 5 Νοεμβρίου 1912 οι Έλληνες αποβιβάστηκαν στη Χειμάρρα. Στην απόβαση αυτή συνέδραμαν οι ατμομυοδρόμωνες «Πηνειός», «Αλφειός» και «Ευρώτας». Συγκεκριμένα, αποβιβάστηκαν στην περιοχή 200 Κρήτες εθελοντές Πρόσκοποι, Ναυτικό άγημα 17 ανδρών και κάποιοι άνδρες, καταγόμενοι από την περιοχή της Χειμάρρας. Επικεφαλής της δυνάμεως αυτής ήταν, ο επίσης Χειμαρριώτης, Ταγματάρχης της Χωροφυλακής, Σπύρος Σπυρομήλιος, γνωστός και ως καπετάν Μπούας.

Αποβιβάστηκαν στις 7:30 π.μ. στον όρμο Σπηλιά της Χειμάρρας και ως το απόγευμα είχαν καταφέρει να απελευθερώσουν την πόλη.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΥΛΩΝΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΝΗΣΟ ΣΑΣΩΝ . Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΣΑΡΑΝΤΑ

(24 Νοεμβρίου 1912)

Στις 22 Νοεμβρίου 1912 ο Υπουργός Ναυτικών, Σ. Στράτος, δίνει διαταγή να πραγματοποιηθεί περιπολία αναγνωρίσεως στον κόλπο της Αυλώνας από πλοία που έπλεαν στην περιοχή.

Έτσι, οι τρεις ατμομυοδρόμωνες «Πενειός», «Αχελώος» και «Ευρώτας» ανέλαβαν την αποστολή. Στο νησί Σάσων αποβιβάστηκε ένα μικρό άγημα 10 Ελλήνων ανδρών και ενημερώθηκαν οι κάτοικοι της περιοχής πως, αν οι άνδρες αυτοί πάθαιναν κάτι, θα βομβαρδιζόταν η πόλη της Αυλώνας. Το άγημα αυτών των 10 ανδρών παρέμεινε στο νησί ως το τέλος του πολέμου.

Από τις κινήσεις του Στόλου του Ιονίου ενοχλήθηκαν η Ιταλία και η Αυστροουγγαρία κι αντέδρασαν. Έτσι, το Ελληνικό Ναυτικό δεν κατέλαβε την Αυλώνα, αλλά έκανε απόβαση νοτιότερα στην περιοχή των Αγίων Σαράντα. Η πόλη Άγιοι Σαράντα απελευθερώθηκε, τελικά, στις 24 Νοεμβρίου 1912 από το 1ο Σύνταγμα πεζικού με επικεφαλής τον Συνταγματάρχη Μέξα. Την όλη προσπάθεια ενίσχυσαν από θαλάσσης με τα πυρά τους οι τρεις ατμομυοδρόμωνες με διοικητή τους τον Αντιπλοίαρχο, Κ. Γεωργαντά.

Υπήρχε η πρόθεση μετά τους Αγίου Σαράντα το 1ο Σύνταγμα να κινηθεί προς το Δέλβινο, για να χτυπήσει από βορρά τις περιοχές Δρίσκου, Μπιζανίου, Μανωλιάσσας κλπ. Ωστόσο, λάθη του επικεφαλής δεν επέτρεψαν την πραγματοποίηση όλου του σχεδίου κι ο Συνταγματάρχης Μέξας αντικαταστάθηκε.

***

Τον Φεβρουάριο του 1913 ο Αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος ζήτησε να αποκλειστούν τα αλβανικά παράλια, για να μην μπορεί να ανεφοδιαστεί ο Τουρκικός στρατός.

Τότε, ανασυγκροτήθηκε η Μοίρα του Ιονίου κι ενισχύθηκε. Την αποτελούσαν τα αντιτορπιλικά «Ασπίς», «Αετός» και «Λόγχη», το τορπιλοβόλο «Νικόπολις» (πρώην «Αττάλεια»), 4 ατμομυοδρόμωνες, και το θωρηκτό «Ψαρά» το οποίο μετέφερε τον επικεφαλής της Μοίρας, Πλοίαρχο Ανδρέα Μιαούλη (εγγονό του Α. Μιαούλη του '21). Στη Μοίρα Ιονίου εντάχθηκαν αργότερα και τέσσερα επίτακτα υπερωκεάνια.

Αποκλείστηκαν τα παράλια από την Πρέβεζα ως την Αυλώνα και το Δυρράχιο. Τις πιο απομακρυσμένες περιοχές τις ανέλαβαν πλοία που διέθεταν ασύρματο.

Το πλήρωμα του θωρηκτού «Ψαρά» συναντήθηκε στο Δυρράχιο με τον εκεί Έλληνα Μητροπολίτη.

Στις 18 Φεβρουαρίου του 1913 έγινε αποβίβαση στους Αγίους Σαράντα για αντιπερισπασμό. Κάτι ανάλογο επιχειρήθηκε και την επόμενη μέρα.

Τελικά, στις 21 Φεβρουαρίου 1913 οι Ελληνικές δυνάμεις, πέτυχαν την απελευθέρωση της πόλης των Ιωαννίνων.