ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ

BALKAN WARS 1912

.

1913

ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΟΙΝΟΥΣΣΩΝ (14 Νοεμβρίου 1912)

Οι Οινούσες κατάφεραν να απελευθερωθούν από το Ελληνικό ναυτικό και να ενωθούν με τη μητέρα Ελλάδα τον Νοέμβριο του 1912..

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ. ΜΕΤΖΙΤΙΕ ΚΑΙ ΧΑΜΙΔΙΕ ΒΓΑΙΝΟΥ ΑΠΟ ΤΑ ΣΤΕΝΑ 22/12/1912

Η πρώτη έξοδος του Τουρκικού ναυτικού από τα Δαρδανέλλια ήταν αποτυχημένη. Οι Τούρκοι επιχείρησαν δεύτερη έξοδο στις 22 Δεκεμβρίου 1912. Έξι αντιτορπιλικά με επικεφαλής τα «Χαμιδιέ» και «Μετζιτιέ» ήρθαν αντιμέτωπα γύρω στις 7:30 το πρωί με τα Ελληνικά αντιτορπιλικά «Θύελλα», «Λέων» και «Ασπίς». Τα Τουρκικά περιορίστηκαν να κινούνται κοντά στα φρούρια του Σανιήλ Μπαχρ.

Τρεις ώρες αργότερα το «Μετζιτιέ» κατευθύνθηκε δυτικά της νήσου Τένεδος και έριξε βολές εναντίον των Ελληνικών αντιτορπιλικών που βρήκε στην περιοχή. Τα Ελληνικά σκάφη ανταπάντησαν με πυκνά πυρά και το «Μετζιτιέ» στράφηκε και μπήκε και πάλι στα Δαρδανέλλια.

Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ «ΧΑΜΙΔΙΕ» ΚΑΙ ΤΟΥ ΡΕΟΥΦ ΜΠΕΗ (στο λιμάνι της Σύρου)

Ο Ρεούφ Μπέης, κυβερνήτης του «Χαμιδιέ», από τις κινήσεις και τη μετέπειτα δράση του κατατάσσεται στους πιο τολμηρούς και αποτελεσματικούς κυβερνήτες όλων των εποχών.

Το «Χαμιδιέ» μετά τη διάσπαση του αποκλεισμού των ελληνικών αντιτορπιλικών στα Δαρδανέλλια (νύχτα 1ης Ιανουαρίου 1913) κινήθηκε ήσυχα στο Αιγαίο. Οι Τούρκοι πίστευαν πως το «Αβέρωφ», βλέποντας το «Χαμιδιέ» να βγαίνει από τα στενά, θα το κυνηγούσε. Τότε το Βόρειο Αιγαίο θα παρέμεινε αφύλαχτο κι ο Τουρκικός στόλος θα μπορούσε ανενόχλητα να βγει από τα Στενά. Έτσι σιγά, σιγά το τουρκικό πλοίο βρέθηκε στην Ερμούπολη (το κύριο εμπορικό κέντρο του Αιγαίου). Στο λιμάνι της Σύρου βρίσκονταν πολλά καράβια, ανάμεσά τους και το εξοπλισμένο επιβατικό, «Μακεδονία», με χωρητικότητα 10.000 τόνων. Σημειωτέον, ήταν το πρώτο υπερωκεάνιο που είχε αποκτήσει η Ελλάδα.

Το Τουρκικό «Χαμιδιέ» πλησίασε στο νησί και ύψωσε το διεθνές σήμα: «παραδοθείτε». Το «Μακεδονία» βρισκόταν αγκυροβολημένο στην περιοχή «Ψαράδικα» ανάμεσα σε πολλά άλλα πλοία εμπορικά. Ήταν πολύ δύσκολο να κανονιοβολήσει το εχθρικό πλοίο, χωρίς να πάθουν ζημιές άλλα πλοία.

Ήταν, επίσης, δύσκολο να σηκώσει άγκυρα και να απομακρυνθεί. Εκτός αυτού το «Μακεδονία» είχε βλάβες στη μηχανή, στο πηδάλιο και στο λέβητα τις οποίες και προσπαθούσε να επιδιορθώσει. Ο Τσουκαλάς βρισκόταν απέναντι σε δίλημμα επίσης, διότι, αν άνοιγε πυρ κατά του εχθρού, φοβόταν τουρκική ανταπάντηση όχι μόνο εναντίον του αλλά κι εναντίον του αμάχου πληθυσμού της Σύρου. Έτσι, διέταξε την αποβίβαση του πληρώματος.

Το «Χαμιδιέ», εισερχόμενο στο λιμάνι της Σύρου, συγκέντρωσε όλα τα πυρά του πάνω στο «Μακεδονία» το οποίο αιφνιδιάστηκε. Ο κυβερνήτης, για να μην αιχμαλωτιστεί το «Μακεδονία», κρατώντας ελάχιστους άνδρες, άνοιξε του κρουνούς κατακλίσεως και το βύθισε, αφού πρώτα έριξε τα πυρομαχικά στη θάλασσα, για να αποφευχθούν εκρήξεις. Στα δέκα λεπτά που διήρκεσε η επίθεση του «Χαμιδιέ» ρίχτηκαν κάποια πυρά στην πόλη της Σύρου, προκλήθηκαν κάποιες μικρές ζημιές, δύο τραυματισμοί πολιτών και δυστυχώς, ένας θάνατος. Αμέσως μετά ανενόχλητο το «Χαμιδιέ» ανοίχτηκε στο πέλαγος.

Το «Μακεδονία» ανελκύθηκε σε δέκα ημέρες και έπλευσε στο ναύσταθμο της Σαλαμίνας.

Ο ηθικός αντίκτυπος της επίθεσης του «Χαμιδιέ» στη Σύρο ήταν μεγάλος, γιατί κλονίστηκε η πεποίθηση των Ελλήνων για απόλυτη κυριαρχία τους στο Αιγαίο.

Ως πλοίο φάντασμα συνέχισε τη δράση του το «Χαμιδιέ» για τους επόμενους τρεις μήνες, παρακωλύοντας τη συγκοινωνία και το εμπόριο. Έπλεε στη Μεσόγειο από τη Μάλτα και τη Μεσσήνη ως το Πορτ Σάιντ, την Αλεξάνδρεια και τη Βηρυτό.

Μεγάλη φθορά προκάλεσε στο Ελληνικό ναυτικό στις 28 Φεβρουαρίου / 3 Μαρτίου 1913 στο λιμάνι του Αγίου Ιωάννη της Μεδούνης (Αλβανία). Εκεί, χτυπώντας ξαφνικά τα ελληνικά (οπλιταγωγά) που αποβίβαζαν σερβικό στρατό, κατάφερε να βυθίσει δύο καράβια. Σε αυτήν την επίθεση χάθηκαν 120 άντρες.

Ήταν θέμα χρόνου πια να εξουδετερωθεί το προκλητικό «Χαμιδιέ» από τη στιγμή που Ελληνικός στόλος κυριαρχούσε στις θάλασσες που αυτό εκινείτο. Όταν εντοπίστηκε το «Χαμιδιέ» (μετά τη ναυμαχία της Λήμνου), αναγκάστηκε να καταφύγει μέσω της διώρυγας του Σουέζ στην Ερυθρά θάλασσα. Μέχρι το τέλος του πολέμου έμεινε εκεί «αχρηστευμένο» ουσιαστικά, αφού δεν μπορούσε να μπει στη Μεσόγειο και να ενισχύσει τις τουρκικές δυνάμεις. Τα ελληνικά πολεμικά που περιπολούσαν στην περιοχή του Πόρτ Σάϊντ το καθήλωσαν.

Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ (ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΣΠΟΝΤΟΥ 4 με 5/1/1913)

Μετά τη ναυμαχία της Έλλης στα τέλη Δεκεμβρίου του 1912 ο Τουρκικός στόλος άρχισε να εμφανίζεται στα στενά των Δαρδανελλίων και να κάνει απόπειρες εξόδου των πλοίων του. Οι κινήσεις αυτές ενίσχυαν την υποψία ότι ο Τουρκικός στόλος θα δοκίμαζε για άλλη μια φορά να επιχειρήσει επιθετική έξοδο από τα Δαρδανέλλια. Τη νύχτα της 4ης / 17ης Ιανουαρίου 1913 ο αρχηγός του Τουρκικού στόλου, Ταχίρ Μπέης, με το «Μετζητιέ» επιχείρησε αναγνωριστική έξοδο από τα Στενά.

Ακολούθως, επιβιβάστηκε στη ναυαρχίδα «Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα» και με το υπόλοιπο Τουρκικό στόλο κατευθύνθηκε με τη μέγιστη ταχύτητά του προς το ορμητήριο των Ελλήνων στο Μούδρο.

Το πρωί της 5ης / 18ης Ιανουαρίου 1913 ο Τουρκικός στόλος προσπαθεί να ανοιχτεί στο Αιγαίο. Η έξοδος έγινε αντιληπτή από το ανιχνευτικό «Λέων» το οποίο ειδοποίησε τον αρχηγό του Ελληνικού Στόλου, Υποναύαρχο Κουντουριώτη, στέλνοντας το ακόλουθο τηλεγράφημα:

«Ολόκληρος ο Τουρκικός στόλος εξέρχεται.»

Ο Κουντουριώτης έστειλε στα πλοία του στόλου το ακόλουθο σήμα:

«Ο Ναύαρχος εύχεται την καλήν ημέρα εις τα γενναία επιτελεία και τα πληρώματα.»

Ο Ναύαρχος τηλεγραφεί στο Υπουργείο Ναυτικών:

«Άπας ο Τουρκικός στόλος εξήλθεν. Βαίνομεν εις συνάντησίν του.»

Το Υπουργείο του απαντά:

«Ο Θεός μαζί σου.»

Ακολούθως, απέπλευσε στις 8:00 το πρωί της 5ης Ιανουαρίου του 1913 επικεφαλής του Ελληνικού στόλου που αποτελείτο από τη ναυαρχίδα, το θωρηκτό «Γ. Αβέρωφ», τα θωρηκτά «Ύδρα», «Σπέτσαι», «Ψαρά» και τα αντιτορπιλικά «6» και «7».

Η συνάντηση των δυο στόλων έγινε στα Νοτιοανατολικά της Λήμνου. Την ώρα που ο Ελληνικός στόλος έβγαινε από το Μούδρο στις 9:45 εμφανίστηκε ο Τουρκικός στόλος σε απόσταση περίπου 15 μιλίων.

Ο Τουρκικός στόλος αποτελείτο από τα θωρηκτά «Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα», «Τουργούτ Ρέις» και «Μεσουδιέ» το καταδρομικό «Μετζητιέ» τα αντιτορπιλικά «5» ΚΑΙ «8» και άλλα ελαφρά σκάφη.

Καθώς είδαν από το ακρωτήριο «Ειρήνη» της Λήμνου να ξεπροβάλει ο Ελληνικός στόλος, ταράχτηκαν ιδιαίτερα, επειδή διαπίστωσαν πως το «Γ. Αβέρωφ» δεν απουσίαζε. Οι Τούρκοι είχαν την ψευδή εντύπωση ότι το θωρηκτό «Γ. Αβέρωφ» θα καταδίωκε στο Αιγαίο το πολεμικό τους «Χαμιδιέ» (που είχαν στείλει λίγο νωρίτερα).

Ο Ελληνικός στόλος, βγαίνοντας από τα νερά της Λήμνου, στράφηκε αριστερά, για να πλησιάσει τον Τουρκικό στόλο κι ακολούθως δεξιά, για να αποφύγει της χειρισμούς του Τουρκικού στόλου.

Στις 11:15 ο Ναύαρχος τηλεγραφεί στα Ελληνικά πληρώματα:

«... Το παν εξαρτάται από την σημερινήν ημέρα για την αγαπητήν μας πατρίδα. Φανείτε λέοντες.

Κουντουριώτης»

Στις 11:35 ο Τουρκικός άνοιξε πυρ εναντίον του Ελληνικού στόλου, ο οποίος απάντησε με εύστοχες βολές. Το «Γ. Αβέρωφ’ και το «Σπέτσαι» θέτουν ως στόχο τους το «Μπαρμπαρόσσα». Η απόσταση των δύο στόλων μικραίνει ακόμα περισσότερο. Τώρα απέχουν περίπου 6.700 μ. Με μια ομοβροντία οι Έλληνες πλήττουν την Τουρκική ναυαρχίδα που αναγκάζεται να εγκαταλείψει.

Στις 11:55 στο «Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα» διακρίνονταν φωτιές και το «Μεσουδιέ» έφυγε από τη μάχη με καπνούς πυρκαγιάς από βολές των θωρηκτών «Ψαρά» και «Ύδρα».

Το θωρηκτό «Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα» είχε υποστεί σοβαρές ζημιές. Μια οβίδα των 270 χιλιοστών, μάλιστα είχε πλήξει τον ιστό όπου βρισκόταν υψωμένη η Τουρκική σημαία του πλοίου, καταρρίπτοντάς την.

Ο Τουρκικός στόλος σε αυτήν την κατάσταση τρέπεται άτακτα σε φυγή προς το βορρά, προσπαθώντας να μπει στα Στενά. Τότε ο Κουντουριώτης διέταξε τον Ελληνικό στόλο να καταδιώξει τους εχθρούς που κινούνταν προς τα Δαρδανέλλια με μεγάλη αταξία.

Το «Γ. Αβέρωφ» με ταχύτητα 20 μιλίων κατεδίωξε τον Τουρκικό στόλο και έπληξε το θωρηκτό «Τουργούτ Ρέις» που βρισκόταν στο τέλος της πομπής, προκαλώντας του σοβαρές ζημιές. Αυτό χάνει την ευστάθειά του και αρχίζει να γέρνει.

Μια οβίδα του εχθρού πλήττει το «Γ. Αβέρωφ» στην αριστερή πλευρά του, ευτυχώς χωρίς να προκαλέσει μεγάλες ζημιές. Το «Γ. Αβέρωφ» δεν πτοείται και συνεχίζει την καταδίωξη.

Στις 14:00 μ.μ. τα Τουρκικά θωρηκτά εισέρχονται στα Στενά. Το «Γ. Αβέρωφ» βρίσκεται στο σημείο «Πουνέντε» της Τενέδου. Η ναυμαχία λήγει στις 14:34 μ.μ. Ο Ελληνικός στόλος έχει ασήμαντες ζημιές (στο κατάστρωμα του «Γ. Αβέρωφ») κι έναν τραυματία. Ο Τουρκικός στόλος έχει υποστεί υλικές ναυτικές ζημιές. Το Τουρκικό ναυτικό μετρά 1.462 νεκρούς και τραυματίες εν συνόλω.

Κατά τη ναυμαχία αυτή αποδείχθηκε η υπεροχή του Αρχηγού, του Επιτελείου και των πληρωμάτων του Ελληνικού ναυτικού καθώς και οι μεγάλες δυνατότητες του θωρηκτού «Γ. Αβέρωφ» με κυβερνήτη του και Αρχιεπιστολέα του Στόλου, πλοίαρχο Σοφοκλή Δούσμανη. Με τη δεύτερη αυτή Ναυμαχία ολοκληρώθηκε το αποτέλεσμα της Ναυμαχίας της Έλλης. Δεν επιχειρήθηκε άλλη έξοδος του Τουρκικού στόλου από τα Δαρδανέλλια της το Αιγαίο μέχρι τη λήξη του πολέμου.

Το Αιγαίο ελεγχόταν πια από τους Έλληνες που μπορούσαν ελεύθερα να κινούνται δια της θαλασσίας οδού από τα παράλια της Θράκης ως και τις ακτές της Β. Ηπείρου.

Βαλκανική Κρίση 1875 έως 1878, Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Προπαρασκευ, Εθελοντές, Ιατρική Περίθαλψη, Υπογραφή Βαλκανικού Συμφώνου

Κατάληψη Ελασσόνας, Δεσκάτης, Η Μάχη του Σαραντάπορου, Απελευθέρωση Σερβίων, Κοζάνης, Απελευθέρωση Γρεβενών, Δεσκάτης, Απελευθέρωση Λιτοχώρου, Κατερίνης, Απελευθέρωση Βέροιας, Απελευθέρωση Έδεσσας, Κατάληψη Αμυνταίου, Η Μάχη των Γιαννιτσών, Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης, Απελευθέρωση Χαλκιδικής, Αγίου Όρους, Η Μάχη του Ναλμπάκιοϊ, Απελευθέρωση Φλώρινας, Αμυνταίου, Πτολεμαΐδος, Επιχειρήσεις του Βουλγαρικού και Σερβικού στρατού

Ελληνικός στόλος, Κατάληψη της Λήμνου, Βύθιση του Φετίχ Μπουλέν, Κατάληψη Θάσου, Ίμβρου, Αϊ Στράτη, Σαμοθράκης, Ψαρών, Τενέδου, Ναυμαχία Έλλης, Απελευθέρωση Μυτιλήνης, Απελευθέρωση Χίου, Ναυμαχία Λήμνου, Απελευθέρωση Σάμου, Δράση Μοίρας Ιονίου, Αξιωματικοί του Ναυτικού, Θωρηκτό Αβέρωφ

Στρατιά 'Ηπειρου, Κατάληψη Πρέβεζας, Πέντε Πηγαδιών, Η πορεία προς τα Ιωάννινα, Απελευθέρωση Ιωαννίνων, Οι τελευταίες ημέρες του βασιλέως Γεωργίου, Αεροπορία, Γεγονότα πριν το τέλος του Α΄Βαλκανικού

Αυτόνομη Βόρεια Ήπειρος

Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Η Μάχη της Θεσσαλονίκης, Η Μάχη Κιλκίς, Λαχανά, Η κατάληψη της Δοϊράνης, Απελευθέρωση Σερρών, Δράμας, Δοξάτου, Ξάνθης, Κομοτηνής, Απελευθέρωση Καβάλας, Συνθήκη Βουκουρεστίου

Απελευθέρωση Κρήτης

Μετάλλια της Εποχής 1912 και 1913, Εξώφυλλα τετραδίων της Εποχής 1912 και 1913, Ημερήσιος τύπος 1912 και 1913, Αλληλογραφραφία από το μέτωπο, Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄, Ελευθέριος Βενιζέλος, Παύλος Κουντουριώτη

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ (Balkan Wars 1912 . 1913) ανήκει στην Οικογένεια Ποταμιάνου Ε.Κ.Α. (Ηπειρωτική).

Συναποτελείται από συλλογές, που αφορούν την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, του Μανουσάκη και άλλων.

Η Έρευνα, η Συγγραφή και η Επιμέλεια της ύλης πραγματοποιήθηκαν από την Αργυρή Κ. Μπαξεβάνου, Φιλόλογο και Συγγραφέα.

Υπεύθυνη Σχεδιασμού και Διαχείρισης ιστοσελίδος Ειρήνη Μαρία Β. Ταμπάκη, φοιτήτρια Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Π.Ε.

Ευγενική υποστήριξη Βασίλειος Α. Ταμπάκης, Δρ. Δασολογίας

Το υλικό στην πρωτογενή του μορφή εκτίθεται στην Ιερά Μονή Ευαγγελισμού, Σκιάθου.