ΛΙΤΟΧΩΡΟ . ΚΑΤΕΡΙΝΗ (16 Οκτωβρίου 1912)

Πορεία προς την Κατερίνη

Στις 13 Οκτωβρίου η Μεραρχία που βρισκόταν στην Ελασσόνα πήρε διαταγή να βαδίσει και να καταλάβει την Κατερίνη μέσα από τα στενά της Πέτρας, πράγμα που ήταν πολύ επικίνδυνο. Οι Έλληνες ξεκίνησαν νύχτα και μετά από 11 ώρες πορείας έφτασαν στην αρχή της στενωπού στην περιοχή Φουσκίνα.

Στις 14/10/1912 ημέρα Κυριακή έφυγαν από τη Φουσκίνα και έφτασαν το πρωί της Δευτέρας στο Σταθμό Πέτρας. Από εκεί άρχισαν να προχωρούν στα στενά. Πληροφορήθηκαν ότι στην έξοδο των Στενών στην περιοχή Ταχνίτσα οι Τούρκοι περίμεναν με πυροβόλο.

Κοντά στο χωριό Κολοκούρι και σε έδαφος ανώμαλο και κάθετο η ελληνική εμπροσθοφυλακή δέχτηκε πυρά. Συνέχισε όμως ταχεία προέλαση και οι Τούρκοι τράπηκαν σε φυγή, εγκαταλείποντας πολεμοφόδια, όπλα κλπ.

Οι Έλληνες έλαβαν διαταγή να καταδιώξουν τον εχθρό. Κατά τις συμπλοκές σκοτώθηκαν 5 άνδρες των ελληνικών δυνάμεων ανάμεσα σε αυτούς ο Συνταγματάρχης Σβορώνος. (Τιμητικά το χωριό Κολοκούρι μετονομάστηκε σε «Σβορώνος») Τραυματίστηκαν 10 στρατιώτες και ο Ταγματάρχης Καΐρης.

Προχωρώντας ακάθεκτοι οι Έλληνες έφτασαν έξω από την Κατερίνη το βράδυ. Εκείνη τη νύχτα έμειναν έξω από την πόλη. Οι Τούρκοι αρχικά υποχώρησαν προς το Κίτρος και αργότερα προς τη Θεσσαλονίκη. Ανέρχονταν στις 15.000 άνδρες περίπου.

Απελευθέρωση Κατερίνης

Κινούμενος από το Λιτόχωρο ο Ελληνικός στρατός πλησίαζε στην Κατερίνη. Συναντήθηκε με Τουρκικές δυνάμεις. Μετά από μάχη που διήρκεσε περίπου τρεις και μισή ώρες ο Τουρκικός στρατός το απόγευμα υποχωρησε πέρα από τον ποταμό Πέλεκα προς την Κατερίνη και από τη θέση αυτή οι Τούρκοι συνέχισαν να βάλλουν εναντίον των Ελλήνων που τους ακολουθούσαν. Οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν ως αργά το βράδυ. Οι Ελληνικές δυνάμεις διανυχτέρευσαν στην περιοχή Νεοκαισάρειας βορείως του σημερινού χωριού Σβορώνος.

Στη μάχη της Κατερίνης βρήκαν το θάνατο δύο αξιωματικοί ο Δημήτριος Σβορώνος και ο Δημήτριος Νίκας. Τραυματίστηκαν 3 αξιωματικοί οι: Καΐρης, Καζαντζής και Μανιάς, καθώς και 16 οπλίτες. Τα ξημερώματα της 16ης Οκτωβρίου το Γενικό Στρατηγείο έδωσε διαταγή να επιταχυνθεί η προέλαση, για να φτάσουν προς Αλιάκμονα, Νησέλι και Γιδά. Εκεί θα συναντούσαν και τις άλλες δυνάμεις του Στρατού Θεσσαλίας.

Το χάραμα ο διοικητής της μεραρχίας έδωσε διαταγή και το 21ο Σύνταγμα προχώρησε προς την Κατερίνη με ένα τάγμα, ενώ άλλο τάγμα κινήθηκε προς τα δεξιά.

Στις 7:30 το πρωί της Τρίτης 16 Οκτωβριου 1912 οι Ελληνικές δυνάμεις μπαίνουν πανηγυρικά στην πόλη της Κατερίνης και πορεύονται μέχρι τον Κισλά (τουρκικός στρατώνας). Εκεί οι κάτοικοί τους υποδέχθηκαν ως ελευθερωτές, ανεμίζοντας Ελληνικές σημαίες και λέγοντας «Χριστός Ανέστη». Ταυτόχρονα, μπήκαν στην πόλη και πρόσκοποι με αρχηγό τον Μαζαράκη.

Οι Τούρκοι ήταν φοβισμένοι, γιατί υπήρχαν φήμες για βιαιοπραγίες. Ο Ελληνικός στρατός όμως δεν προέβη σε βιαιοπραγίες και ο λαός μαζί με το στρατό πήγαν στην εκκλησία της Αναλήψεως του Χριστού όπου τελέστηκε Δοξολογία για την απελευθέρωση από τον Επίσκοπο Κατερίνης, Παρθένιο Βάρδακα. Στη δοξολογία παραβρέθηκε και ο ως τότε Δήμαρχος της πόλης Μουχαρέμ Ρουστέμ.

Ο Ελληνικός στρατός παρέδωσε τη διοίκηση της πόλης στον Γεώργιο Λαναρίδη από το Λιβάδι Ελασσόνας και συνέχισε να καταδιώκει τις Τουρκικές δυνάμεις προς το Κίτρος.

Ο Τούρκος Δήμαρχος Ρουστέμ συνέχισε για ένα χρόνο ακόμα να ασκεί τα καθήκοντά του ως την 31η Οκτωβρίου 1913. Την ημέρα εκείνη με πρωτόκολλο παρέδωσε το Κοινοτικό Ταμείο στον υπάλληλο του Δήμου, Δημήτριο Δήμου.

***

Επίσημο τηλεγράφημα για την κατάληψη των Γρεβενών και της Κατερίνης.

«Κοζάνη 17/10 ώρα 6 μ.μ.

Συνταγματάρχης Γεννάδης μετά δύο ταγμάτων ευζώνων κατέλαβεν προχθές τα Γρεβενά. Οι κάτοικοι ανεξαρτήτως θρησκεύματος υποδέχθησαν ενθουσιωδώς.

Καταλήφθη την 16ην μετά τρίωρον μάχην η Αικατερίνη. Στρατός εξακολουθεί προέλασιν προς Βέρροιαν.»

Αρχηγός Γενικού Επιτελείου

Π. Δαγκλής»