Κωνσταντίνος Α΄ (ή ΙΒ)

Γεννήθηκε στις 21 Ιουλίου 1868. Πρωτότοκος γιος του Γεωργίου Α΄ και της Όλγας. Έλαβε το όνομα του παππού του, του Μεγάλου Δούκα Κωνσταντίνου της Ρωσίας. Ο Γεώργιος του απένειμε τον τίτλο: «Δουξ της Σπάρτης». Όμως αυτή η απόφαση ακυρώθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας, διότι το Ελληνικό Σύνταγμα απαγόρευε την απονομή τίτλων ευγενείας σε Έλληνες. Ο Κωνσταντίνος εισήχθη στη Σχολή Ευελπίδων από την οποία αποφοίτησε με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού του Πεζικού. Το 1866 φοίτησε στη Στρατιωτική σχολή της Ακαδημίας Πολέμου της Πρωσίας στο Βερολίνο.

Τον Οκτώβριο του 1889 ο Κωνσταντίνος νυμφεύτηκε τη Σοφία της Πρωσίας, αδελφή του Κάιζερ της Γερμανίας Γουλιέλμου Β΄. Μαζί απέκτησαν έξι παιδιά: τον Γεώργιο τον Β΄, τον Αλέξανδρο τον Α΄, την Ελένη, τον Παύλο τον Α΄, την Ειρήνη και την Αικατερίνη.

Υπήρξε αρχιστράτηγος κατά τον Ταπεινωτικό Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Ο ίδιος βέβαια δεν το επέλεξε, αλλά πιέστηκε από τον τότε Πρωθυπουργό Δηλιγιάννη. Θεωρήθηκε ο κύριος υπεύθυνος για την ήττα των Ελλήνων.

Όταν έληξε ο πόλεμος, η κυβέρνηση Θεοτόκη ζήτησε από τον Κωνσταντίνο να αναδιοργανώσει το στράτευμα. Τότε δημιουργήθηκε γύρω του ένας κύκλος αξιωματικών, συνεργατών του. Αυτοί ήταν: ο Ξ. Στρατηγός, ο Β. Δούσμανης, ο Ι. Παπαβασιλείου και ο Ι. Μεταξάς. Αυτοί, εξαιτίας της ευμένειας του Κωνσταντίνου, δέχτηκαν την εχθρότητα των άλλων αξιωματικών.

Όταν έγινε το 1909 το κίνημα στο Γουδί, ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος σχολίασε αρνητικά τις μεροληπτικές προαγωγές του Κωνσταντίνου και των αδελφών του. Τότε οι πρίγκηπες αναγκάστηκαν να παραιτηθούν.

Το 1912 κατά τον Α΄ Βαλκανικό, όλα τα κράτη της Βαλκανικής κήρυξαν τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο Κωνσταντίνος ως διάδοχος του Ελληνικού θρόνου ετέθη επικεφαλής του Ελληνικού στρατού. Σημειώθηκαν οι νίκες του Σαρανταπόρου και των Γιαννιτσών και εν συνεχεία απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη. Αμέσως μετά ο Κωνσταντίνος πήγε στην Ήπειρο. Πρωτοστάτησε στην πολιορκία του Μπιζανίου και στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων.

Στις 5 Μαρτίου 1913 δολοφονήθηκε ο βασιλιάς Γεώργιος από τον Αλ. Σχινά στη Θεσσαλονίκη και στις 8 Μαρτίου ο Κωνσταντίνος ανέβηκε στο θρόνο της Ελλάδος.

Και κατά τη διάρκεια του Β΄ Βαλκανικού (με κύριο αντίπαλο της Ελλάδος την πρώην σύμμαχο Βουλγαρία) ο Κωνσταντίνος διατήρησε το αξίωμα του Αρχιστρατήγου. Σημειώθηκαν νίκες εναντίον των Βουλγάρων. Όμως ο Β΄ Βαλκανικός κόστισε περισσότερο αίμα ελληνικό.

Τον Αύγουστο του 1914 ξεσπά ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος. Ο Κωνσταντίνος ήδη νυμφευμένος με τη Σοφία, αδελφή του Αυτοκράτορα της Γερμανίας, Γουλιέλμου, βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Ο Γουλιέλμος ως τώρα τον είχε βοηθήσει στους Βαλκανικούς να διατηρήσει τα εδάφη ως την Καβάλα και το 1913 το φθινόπωρο του είχε εξασφαλίσει γερμανικό δάνειο για τις ανάγκες της Ελλάδος.

Με την έναρξη του πολέμου η Βουλγαρία και η Τουρκία τέθηκαν αμέσως στο πλευρό της Γερμανίας. Ο Κωνσταντίνος φανερά υπήρξε Γερμανόφιλος, έβλεπε όμως πως δεν μπορούσε να ζητήσει από τους Έλληνες σύμπραξη με την Τουρκία και τη Βουλγαρία, οι οποίες είχαν συμπαραταχθεί με τη Γερμανία. Έτσι, προωθούσε την «ουδετερότητα». Αυτή ήταν άλλωστε και η παρότρυνση του Γουλιέλμου.

Όμως ο Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος διαπραγματευόταν έξοδο της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ που υποσχόταν την Κύπρο και άλλα εδάφη. Ο Βενιζέλος, αντιδρώντας στις παρεμβάσεις του επιτελείου του Κωνσταντίνου, παραιτήθηκε, για να κερδίσει αργότερα τις εκλογές του Μαΐου του 1915.

Τον Σεπτέμβριο του 1915 αυτοβούλως και δίχως έγκριση του Βασιλιά ο Βενιζέλος καλεί Βρετανικά και Γαλλικά στρατεύματα στη Θεσσαλονίκη. Όλη αυτή η περίοδος σύγκρουσης βασιλιά και Βενιζέλου έμεινε γνωστή και ως εθνικός διχασμός και ήταν ιδιαιτέρως οδυνηρή για την Ελλάδα. Στο μεταξύ ο Κωνσταντίνος εν όψει Βουλγαρικής επίθεσης αναγκάστηκε να κηρύξει επιστράτευση. Οι Αγγλογάλλοι αποβιβάζονται στη Θεσσαλονίκη και η παρουσία τους οξύνει την κατάσταση. Παρότι ο Βενιζέλος κατάφερε να πάρει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή, ο Κωνσταντίνος τον παρακάμπτει και δίνει εντολή στον Στ. Σκουλούδη να διαλύσει τη βουλή και να προχωρήσει σε εκλογές. Στις εκλογές αυτές ο Βενιζέλος με το κόμμα του απέχει. Έξι μήνες διατηρήθηκε η Κυβέρνηση Σκουλούδη.

Τον Μάιο του 1916, όταν με έγκριση του Κωνσταντίνου δίνεται σε δύναμη Γερμανών και Βουλγάρων το οχυρό του Ρούπελ, οι σύμμαχοι της Ανταντ καταργούν την Ελληνική κυριαρχία στις περιοχές που ήδη ήλεγχαν. Τον Αύγουστο του 1916 οι Βούλγαροι προελαύνουν στη Μακεδονία. Τότε φιλοβενιζελικοί αξιωματικοί οργανώνουν το κίνημα της Εθνικής Άμυνας. Ο Βενιζέλος δημιουργεί δική του κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη. Γάλλοι και Βρετανοί βομβαρδίζουν τα Ανάκτορα.

Οι οπαδοί του Κωνσταντίνου εξεγείρονται και σημειώνονται τα «Νοεμβριανά» που κορυφώθηκαν, όταν ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Θεόκλητος ο Α΄ αναθεματίζει τον Βενιζέλο. Σωρός από πέτρες αναθέματος δημιουργείται από τους οπαδούς του Κωνσταντίνου. Την επαύριο πάνω σε αυτές θα βρεθούν άνθη τοποθετημένα από τους Βενιζελικούς. Ο εθνικός διχασμός φτάνει στην κορύφωσή του. Οι δυνάμεις της Αντάντ επιβάλλουν ναυτικό αποκλεισμό στο κράτος της Αθήνας. Γάλλοι και Βρετανοί ζητούν από τον Κωνσταντίνο να εγκαταλείψει τον θρόνο. Εκείνος δεν παραιτείται. Όμως αναχωρεί για την Ελβετία, αφήνοντας στο θρόνο τον δευτερότοκο γιο του Αλέξανδρο.

Η Ελλάδα εισέρχεται επισήμως στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο τον Ιούνιο του 1917, ο οποίος το 1918 κλείνει νικηφόρα για τους συμμάχους της Αντάντ. Το 1919 ξεκινά (τον Μάιο) η Μικρασιατική εκστρατεία. Υπογράφεται το 1920 η συνθήκη των Σεβρών με πολλά εδαφικά κέρδη για την Ελλάδα. Στην επιστροφή του από τη Γαλλία ο Βενιζέλος μετά την υπογραφή της Συνθήκης δέχεται δολοφονική επίθεση και τραυματίζεται ελαφρά. Ενώ αναρρώνει στο Παρίσι, κατώτερα στελέχη της Βενιζελικής παράταξης δολοφονούν τον Ίωνα Δραγούμη. Ο Βενιζέλος θα προχωρήσει στη διάλυση της Βουλής των Λαζάρων και θα προκηρυχθούν εκλογές. Δυστυχώς, οι εκλογές μετατίθενται, εξαιτίας του αιφνίδιου θανάτου του βασιλιά Αλέξανδρου (από δάγκωμα μαϊμούς).

Στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920 το κόμμα των Φιλελευθέρων ηττάται και ο Βενιζέλος εγκαταλείπει τη χώρα. Με ένα αμφισβητούμενο από πολλούς δημοψήφισμα ο Κωνσταντίνος επιστρέφει στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 1920 και ενώ όλο αυτό το διάστημα είναι εν εξελίξει η Μικρασιατική εκστρατεία και ο Ελληνικός στρατός βρίσκεται και επιχειρεί στη Μικρά Ασία, οι Άγγλοι σύμμαχοι, ως τώρα, της Ελλάδος, διαφωνώντας με την επιστροφή του Κωνσταντίνου, παύουν να στηρίζουν τη χώρα τόσο στον διπλωματικό όσο και στον στρατιωτικό τομέα. Ίδια τακτική ακολουθούν η Ιταλία, η Γαλλία αλλά και η Σοβιετική Ένωση, και εξυπηρετώντας τα συμφέροντά τους, ενισχύουν τον Κεμάλ.

Ο Κωνσταντίνος και η κυβέρνησή του, ενώ προεκλογικά υπόσχονταν λήξη του πολέμου με την Τουρκία, αποφάσισαν τη συνέχισή του.

Το Μάιο του 1921 ανέλαβε την αρχιστρατηγία στη Μικρά Ασία. Στο τέλος του χρόνου η υγεία του κλονίζεται κι επιστρέφει στην Αθήνα. Τον Αύγουστο του 1922 ο Κεμάλ επιτίθεται. Το μέτωπο καταρρέει 21 Αυγούστου / 9 Σεπτεμβρίου 1922. Οι Τούρκοι καίνε και λεηλατούν τη Σμύρνη. Ο Ελληνισμός της Ιωνίας ξερριζώνεται δια παντός από τα πάτρια εδάφη όπου είχε ζήσει για πολλούς αιώνες.

Εν τω μεταξύ ο Ελληνικός στρατός που κατάφερε να περαιωθεί στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου τον Σεπτέμβριο του 1922 εξεγείρεται υπό την ηγεσία της επαναστατικής τριανδρίας Πλαστήρα, Γονατά, Φωκά και ζητά την παραίτηση του Κωνσταντίνου. Βασιλεύς της Ελλάδος γίνεται στις 27 Σεπτεμβρίου 1922 ο Γεώργιος ο Β΄.

Ο Κωνσταντίνος πέθανε στο Παλέρμο της Σικελίας στις 11 Ιανουαρίου 1923. Ενταφιάστηκε στη ρωσική εκκλησία της Φλωρεντίας.

Στις 17 Νοεμβρίου 1936 το θωρηκτό «Αβέρωφ» θα μεταφέρει επισήμως τα οστά του Κωνσταντίνου, της μητέρας του Όλγας και της συζύγου του Σοφίας στην Αθήνα, για να εναποτεθούν στο βασιλικό κοιμητήριο Τατοΐου.