ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ
BALKAN WARS 1912
.
1913
Το 1850 ο σουλτάνος μεταφέρει την πρωτεύουσα από το Ηράκλειο στα Χανιά, για να μπορεί να ελέγχεται το λιμάνι της Σούδας όπου βρίσκονταν στόλοι των Μεγάλων Δυνάμεων. Με τη συνθήκη των Παρισίων το 1856 ο σουλτάνος υποχρεώθηκε να εκδώσει το περίφημο Χάττι Χουμαγιούν με το οποίο έδινε προνόμια στους χριστιανούς υπηκόους του. Οι Αρχές των Τούρκων στην Κρήτη αρνήθηκαν να εφαρμόσουν το Χάττι Χουναγιούν και έτσι ακολούθησε το γνωστό «Κίνημα του Μαυρογένη» 14 Μαΐου 1858. Αρχηγός των Κρητών σε αυτό το κίνημα ήταν ο οπλαρχηγός Εμμανουήλ Μαυρογένης.
Τελικά, στις 7 Ιουλίου 1858 εκδόθηκε φιρμάνι με το οποίο ο σουλτάνος παραχωρούσε προνόμια στους χριστιανούς της Κρήτης και τους επέτρεπε να οπλοφορούν. Τότε εγκαινιάζεται ο Θεσμός των Δημογερόντων. Οι Δημογέροντες οργάνωσαν την κοινωνική πρόνοια, την παιδεία και την υγεία της Κρήτης.
Από το 1858 ως το 1866 η αγγλική προπαγάνδα καλλιεργεί στους Κρήτες την ιδέα δημιουργίας «νησιωτικού Ελληνικού κράτους» υπό την προστασία της Αγγλίας.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 88Χ138 χιλ.
Κρητικός πολεμιστής. Το μαύρο της Κρητικής ενδυμασίας συμβολίζει το πένθος της Κρήτης για τους τόσους πολεμιστές της που χάθηκαν στον μακραίωνο αγώνα εναντίον των Τούρκων για την απόκτηση της πολυπόθητης ελευθερίας.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 88Χ138 χιλ.
Πίσω όψη. Έκδοση: Μ. Ν. Μιχαλοπούλου, στην Αθήνα.
Η Κρητική επανάσταση 1866/1869
Ονομάστηκε και «Δεύτερο '21». Το σύνθημα της Ελληνικής επανάστασης του '21 «Ελευθερία ή Θάνατος» αντικαταστάθηκε από το «Ένωση η Θάνατος», υπογραμμίζοντας έτσι τον εθνικό χαρακτήρα του Κρητικού Ζητήματος. Το αίτημα της Ένωσης υποβλήθηκε στις Μεγάλες Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) και στον σουλτάνο στις 14 Μαΐου 1866 με επίσημη αναφορά της Γενικής Συνελεύσεως των Κρητών.
Η έκρηξη της επανάστασης συνέβη τον Αύγουστο του 1866 και πήρε μεγάλες διαστάσεις. Στο χωριό Ασκύφου Σφακιών στις 21 Αυγούστου 1866 συντάσσεται η Προκήρυξη της Γενικής Συνελεύσεως των Κρητών. Παλαίμαχοι στρατιωτικοί ανέλαβαν αρχηγοί της επανάστασης. Λόγιοι και κληρικοί ανέλαβαν τη διπλωματική διαχείριση του αγώνα. Η έδρα της κυβέρνησης των επαναστατών δεν ήταν σταθερή. Γινόταν μετακίνησή της στα βουνά και έτσι έμεινε γνωστή ως «Κυβέρνησις του βουνού».
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ 143Χ91 χιλ. Στη φωτογραφία διακρίνονται οι πρώτοι πληρεξούσιοι (βουλευτές) της Κρήτης (1866). Στάλθηκε το 1907. Εκδότης είναι Ι. Κ. Κοκκονάκης από το Ηράκλειο.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ 143Χ91 χιλ.
Πίσω όψη: Φέρει Κρητικό γραμματόσημο αξίας 2 λεπτών.
Στα δραματικά γεγονότα του πρώτου έτους της επανάστασης κορυφαίο καταγράφεται το ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου 8 Νοεμβρίου 1866 που προκάλεσε την ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινής γνώμης.
Εθελοντές από την Ιταλία τη Σερβία και από άλλες χώρες θέλησαν να έρθουν να πολεμήσουν στην Κρήτη. Δημοσιογράφοι από όλο τον κόσμο στήριξαν με την πένα τους την προσπάθεια των Κρητών. Ιδρύθηκαν στην Ελλάδα Εταιρείες και Σύλλογοι που προσπαθούσαν να αποστείλουν τρόφιμα και όπλα κυρίως με τα πλοία «Πανελλήνιον» και «Αρκάδιον».
Η γαλλική διπλωματία μεταστρέφεται υπέρ των Κρητών.
Ο Σουλτάνος τον Ιανουάριο του 1867 στέλνει αντιπρόσωπό του στην Κρήτη, για να καταθέσει δύο προτάσεις: 1. Κατάπαυση των εχθροπραξιών, 2. Εκλογή και αποστολή στην Υψηλή Πύλη δυο εκπροσώπων, ενός μουσουλμάνου και ενός χριστιανού, οι οποίοι θα συνεργάζονταν προς επίλυση των προβλημάτων της Κρήτης. Ανακαλεί, επίσης, τον Μουσταφά πασά από την Κρήτη και στέλνει στη θέση του έναν σπουδαίο στρατηγό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τον Ομέρ, που φτάνει στην Κρήτη τον Μάρτιο του 1867.
Παρόλες τις επιτυχημένες του επιχειρήσεις, δεν μπόρεσε να εξοντώσει τους επαναστάτες που έβρισκαν καταφύγιο στα δυσπρόσιτα ορεινά σημεία της Κρήτης.
Στις 3 Φεβρουαρίου 1868 εφαρμόζεται (μετά από επεξεργασία του από τον εκπρόσωπο του σουλτάνου, Αλή πασά) ο Οργανικός Νόμος ο οποίος σε γενικές γραμμές προέβλεπε:
1. Διαίρεση της Κρήτης σε πέντε διοικήσεις και είκοσι επαρχίες που ο συνολικά θα αποτελούσαν «βιλαέτι» της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτό θα είχε Βαλή (Γενικό Διοικητή) μουσουλμάνο που θα διοριζόταν κάθε φορά από τον σουλτάνο.
2. Αναγνώριση της ισοτιμίας της Τουρκικής και Ελληνικής γλώσσας.
3. Διορισμό και χριστιανών υπαλλήλων σε διοικητικές θέσεις (κεντρικές και επαρχιακές).
4. Στα δικαστήρια χριστιανοί και μουσουλμάνοι θα μπορούσαν να συμμετέχουν στην εκδίκαση των υποθέσεων.
5. Φορολογική ελάφρυνση των κατοίκων.
Τον Ιανουάριο του 1869 με τη Συνθήκη των Παρισίων οι Μεγάλες Δυνάμεις στρέφονται για άλλη μια φορά υπέρ του Σουλτάνου. Απαγορεύουν, έτσι, στην Ελλάδα να σχηματίζει εθελοντικά σώματα και να σπεύδει σε βοήθεια της Μεγαλονήσου.
Η επανάσταση λήγει άδοξα, χωρίς οι Κρήτες να επιτύχουν τους στόχους τους για Ένωση.
Επιστολικό δελτάριο που απεικονίζει τους οπλαρχηγούς Κισσάμου και Σέλινου 1869: 1. Κωνσταντίνος Κριάρης, 2. Βαρδής Πολυδόσαρδας, 3. Αναγνώστης Σκαλίδης, 4. Τσανής Καρτσώνης, 5. Θεόδωρος Γ. Θεοδωράκης, 6. Γεώργιος Κ. Κριάρης, 7. Γεώργιος Α. Σκαλίδης, 8. Νικόλαος Βουράκης, 9. Θεμιστοκλής Γ. Οικονομόπουλος, 10. Ιωάννης Καλογεράκης, 11. Ιωάννης Τρακάκης, 12. Μιχαήλ Βουράκης, 13. Πολίος Β. Πολυδόσαρδας (ή Πωλιουδοβάρδας), 14. Ιωάννης Κ. Κριάρης.
Διαστ 89Χ140 χιλ.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ 89Χ140 χιλ.3
Πίσω όψη: Τυπώθηκε στην Κρήτη από τις εκδόσεις Α. Κριάρη.
Και άλλες εξεγέρσεις έγιναν στην Κρήτη με σκοπό την απελευθέρωσή της ως την εποχή που μελετούμε διεξοδικά και αποτελεί αντικείμενο της έρευνάς μας.
Αναφέρουμε συνοπτικότατα:
Η επανάσταση του 1878 και η Σύμβαση της Χαλέπας.
Η επανάσταση αυτή ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 1878. Γρήγορα απλώθηκε στο νησί. Η Τουρκία έβγαινε ηττημένη από προηγούμενο Ρωσοτουρκικό πόλεμο. Η απειλή της συνέχισης της επανάστασης στην Κρήτη την έκανε να δεχθεί πρόταση της Αγγλίας και να προχωρήσει στις διατάξεις της σύμβασης της Χαλέπας που ήταν ευνοϊκές για τους Κρήτες. Συγκεκριμένα:
1. Θα μπορούσε στο εξής ο Γενικός Διοικητής της Κρήτης να είναι Χριστιανός με πενταετή θητεία (και δυνατότητα ανανέωσης αυτής). Ο σύμβουλος του Γενικού Διοικητού θα ήταν μουσουλμάνος, αν ο Διοικητής ήταν Χριστιανός, και το αντίστροφο.
2. Η Γενική Συνέλευση (η τότε Βουλή) θα αποτελείτο από 49 χριστιανούς και 31 μουσουλμάνους πληρεξούσιους (συνολικά 80).
3. Επίσημη γλώσσα της Γενικής Συνέλευσης και των Δικαστηρίων θα ήταν η Ελληνική. Η επίσημη αλληλογραφία θα μεταφραζόταν και στις δυο γλώσσες (Ελληνικά και Τουρκικά).
4. Προβλέπονταν σημαντικές ελαφρύνσεις στη φορολογία.
5. Δόθηκε γενική Αμνηστία.
6. Δόθηκε το δικαίωμα έκδοσης και κυκλοφορίας εφημερίδων και ίδρυσης Φιλολογικών Συλλόγων.
Η Κρήτη με τη σύμβαση της Χαλέπας μετατρεπόταν σε ημιαυτόνομη επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, καθώς της παραχωρήθηκαν και αρκετά προνόμια.
Η επανάσταση του 1889
Το 1889 στις 6 Μαΐου η Γενική Συνέλευση της Κρήτης με σχέδιο ψηφίσματος κήρυττε την Ένωση της νήσου με την Ελλάδα. Η πράξη κρίθηκε ανατρεπτική. Η Γενική Συνέλευση διαλύθηκε, Στελέχη και λαός κατέφυγαν στα όρη και κήρυξαν επανάσταση. Έγιναν πολλές βιαιοπραγίες σε βάρος του άμαχου πληθυσμού. Κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος και ο Σουλτάνος πήρε πίσω τα προνόμια που είχε παραχωρήσει με τη σύμβαση της Χαλέπας. Επιπλέον, νέα βαριά φορολογία έκανε δύσκολη τη ζωή των χριστιανών Κρητών.
Επιστολή. Διαστ 208Χ297 χιλ. Το κείμενο της επιστολής: «Οι υποφαινόμενοι εν Ελλάδι πρόσφυγες οπλαρχηγοί, πληρεξούσιοι και λοιποί πρόκριτοι Κρήτες, έχοντες υπ’ όψη ότι η εν Τεργέστη εκδιδομένη εφημερίς «Νέα Ημέρα» κατά την τελευταίαν οδυνηροτάτην πασών δοκιμασίαν την εις την εαυτής τύχην εγκαταλείψεως της Κρήτης, ακολουθούσα εθνικήν πολιτικήν, μετά φιλοπατρίας και παρρησίας ευτόλμου ανέλαβε τον ευγενή αγώνα της υποστηρίξεως των Κρητικών δικαίων και της προς τους ελεύθερους αδελφούς Έλληνας υπομνήσεων των πολλαπλών αυτών υποχρεώσεων και καθηκόντων προς τους τα πάντα μέχρι τούδε θυσιάσαντας Κρήτας εις τον βωμόν της ιδέας της Εθνικής ενότητος, διερμηνεύοντες το φρόνημα και των ............ συμπατριωτών ημών εκφραζόμενον προς την σύνταξιν της εν λόγω εφημερίδος την βαθείαν ευγνωμοσύνην του Κρητικού λαού δια τας πολυτίμους ταύτας υπηρεσίας και παρακαλώ μετ' αυτήν όπως κι εν τω μέλλοντι μετά του αυτού ζήλου συνεχίση το ευγενές έργον.
Εν Αθήναις τη 26 Απριλίου 1890
Οι οπλαρχηγοί πληρεξούσιοι και λοιποί πρόκριτοι Κρήτες
Ξεχωρίζουν τα ονόματα: Ν. Χριστοδουλής, Μ. Μυλογιαννάκης, Εμμ. Βαρδίδης, Μανούσος Σγούρος, Ιωσήφ Σκορδίλης, F Κορκίδης, Λ. Ι. Νικολαΐδης, Γ. Λεοντάκης, Α. Σκαλίδης.»ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ
Η επανάσταση του 1895/1896
Η περίοδος από το 1889 ως το 1894 θεωρείται περίοδος μεγάλης αναρχίας στην Κρήτη κατά την οποία σημειώνονταν αρπαγές, νυχτερινές επιθέσεις σε χωριά, λεηλασίες, δολοφονίες και βασανισμοί κληρικών, λαϊκών, βεβηλώσεις μοναστηριών και ναών. Τότε, ο Σφακιανός στην καταγωγή, Μανούσος Κούνδουρος πρότεινε ένα καθεστώς αυτόνομης ή ημιαυτόνομης πολιτείας με υποτέλεια στην υψηλή Πύλη αλλά ταυτόχρονα και με προστασία από τις Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης. Αυτή η πρόταση έμεινε γνωστή ως ιδέα της «Μεταπολιτεύσεως».
Με τις ιδέες του Κούνδουρου φαίνεται να συναινούσε και ο Άγγλος Πρόξενος. Όταν υποβλήθηκε στους Προξένους των Μεγάλων Δυνάμεων ένα Υπόμνημα του Κούνδουρου με προτάσεις για την υλοποίηση της «Μεταπολιτεύσεως», η πράξη του θεωρήθηκε επαναστατική ενέργεια και συνελήφθησαν οι χριστιανοί αρχηγοί. Έτσι, άρχισε μια νέα περίοδος κρητικών επαναστάσεων.
Πάντως, το θετικό της υπόθεσης ήταν ότι, εξαιτίας των ωμοτήτων που διέπραξαν και πάλι οι Τούρκοι στο νησί, επενέβησαν οι Μεγάλες Δυνάμεις και ανάγκασαν τον σουλτάνο με Οργανικό νόμο να εφαρμόσει ξανά τους όρους της Σύμβασης της Χαλέπας.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ 143Χ92 χιλ.
Χανιά, επανάσταση του 1896. Εθελοντές άτακτοι Τούρκοι.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ 143Χ92 χιλ.
Πίσω όψη: Φέρει γραμματόσημο Κρήτης, αξίας 10 λεπτών, στο οποίο εικονίζεται ο Ύπατος Αρμοστής της νήσου. Φέρει, επίσης, σφραγίδα του ταχυδρομείου των Χανίων. Στάλθηκε στις 8/1/1907 από τα Χανιά στον Πειραιά.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ 89Χ138 χιλ. Χανιά, η οδός «Παπλωματάδικα» στη διάρκεια της επανάστασης του 1896. Το δελτάριο φέρει Κρητικό γραμματόσημο αξίας ενός λεπτού.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ 89Χ138 χιλ.
Πίσω όψη.
Φωτογραφία από περιοδικό της εποχής. Διαστ 292Χ175 χιλ.
Η επανάσταση στην Κρήτη: Η νεοεκλεγμένη Κρητική Συνέλευση στην εκκλησία στον Κάμπο. (Από το αγγλικό περιοδικό «THE GRARHIC» τεύχος Οκτωβρίου 1896)
Οι επαναστάσεις του 1897/1898
Οι «βασιβουζούκοι», δηλ. οι αντάρτες μουσουλμάνοι, αντέδρασαν με βιαιότητα στην εφαρμογή του νέου Οργανικού νόμου. Πιεζόμενοι από αυτή τη βία στα Χανιά οι χριστιανοί επαναστάτες υπέγραψαν στις 25 Ιανουαρίου 1897 στο Ακρωτήρι ένα ψήφισμα με το οποίο έθεσαν τέρμα στην τουρκική κατοχή και καλούσαν τον Γεώργιο τον Α΄ της Ελλάδος να καταλάβει την Κρήτη και να την εντάξει στον εθνικό κορμό.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ 140Χ90 χιλ.
Στίφος Τούρκων ατάκτων μπασιμπουζούκων που προξένησαν πολλές καταστροφές και σφαγές στην Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ 140Χ90 χιλ.
Στην πίσω όψη διακρίνουμε την ημερομηνία 1907.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ 139Χ89 χιλ.
Φωτογραφία των επαναστατών του Κάμπου της Κρήτης το 1897.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ 139Χ89 χιλ.
Πίσω όψη: Εκδόθηκε από τον N. Scordillis, στην Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο: Κρητικοί Χωροφύλακες και Ιταλοί Καραμπινιέροι. Διαστ. 90Χ140 χιλ. Όταν δημιουργήθηκε η Αυτόνομη Κρητική Πολιτεία, οι Μεγάλες Δυνάμεις για την ασφάλεια της περιοχής αποφάσισαν τον αφοπλισμό των κατοίκων και τη δημιουργία Κρητικής Χωροφυλακής. Ως πυρήνας της χρησιμοποιήθηκαν σώματα που είχαν δημιουργήσει οι Ξένες Δυνάμεις. Ο μόνος που είχε σοβαρές προτάσεις για τη δημιουργία χωροφυλακής ήταν ο Ιταλός αντιπρόσωπος ο οποίος θέλησε να οργανώσει μια χωροφυλακή σύμφωνα με το πρότυπο των Ιταλών Καραμπινιέρων που θεωρούνταν από τα καλύτερα σώματα της Ευρώπης. Τελικά, η Κρητική Χωροφυλακή οργανώθηκε και την αποτελούσε 1 τάγμα 5 λόχων. Επί Ιταλικής διοικήσεως οι άνδρες δεν ξεπέρασαν τους 1275. Οι πρώτοι διοικητές λόχων ήταν: Φερντινάντο Μενσιτιέρι, υπασπιστής και Διοικητής Μοιραρχίας Επιτελείου, Αρκάντζελο ντε Μαρκάτε (Ηράκλειο), Λουίτζι Μπάσι (Χανιά), Εντίτζιο Γκαρόνε (Ρέθυμνο), Έτορε Λόντι (Σφακιά), Φιλιμπέρτο Βιλιάνι (Λασίθι).
Επάνω αριστερά: Η σημαία της Αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας. Το κόκκινο τεταρτημόριο με το άστρο συμβολίζει τους μουσουλμάνους της Κρήτης. Ο σταυρός και τα τρία κυανά τμήματα, τους χριστιανούς (η αναλογία ήταν 1 προς 3).
Κάτω δεξιά σφραγίδα του Αρχηγείου Κρητικής Χωροφυλακής.
Επιστολικό δελτάριο: Κρητικοί Χωροφύλακες και Ιταλοί Καραμπινιέροι. Διαστ. 90Χ140 χιλ.
Πίσω όψη: Το δελτάριο φέρει σφραγίδα με το όνομα CHERARDO MAROGNA
Επιστολικό δελτάριο: Φωτογραφία ανδρών του Ιταλικού στρατού κατοχής στα Χανιά της Κρήτης.
Στο αριστερό τμήμα του δελταρίου η κόρη κρατά την Ιταλική σημαία. Κάτω: Χάρτης της Ιταλίας. Διαστ. 139Χ90 χιλ.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ90 χιλ.
Πίσω όψη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 137Χ91 χιλ.
Οι αρχηγοί και οι αξιωματικοί των Διεθνών Στρατευμάτων φωτογραφίζονται στα Χανιά. Αριστερά: Κρητικός στρατιώτης. Δεξιά: Στρατιώτης των διεθνών δυνάμεων.
Εκδότης: E. A. Cavaliero, Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 137Χ91 χιλ.
Πίσω όψη: Το δελτάριο φέρει Κρητικό γραμματόσημο και σφραγίδες του Ταχυδρομείου Κρήτης με ημερομηνία 13 Ιουνίου 1909. Στάλθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Πάνω: Ιταλοί Καραμπινιέροι του στρατού κατοχής στην Κρήτη.
Κάτω: Το Ιταλικό πυροβολικό
Εκδότης: Μ. Β., στην Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Πίσω όψη.
Χάρτης της Κρήτης με τους τομείς κατοχής των τεσσάρων Μεγάλων Δυνάμεων: Ιταλίας, Ρωσίας, Αγγλίας και Γαλλίας (από αριστερά προς τα δεξιά). Διαστ. 290Χ223 χιλ.
Από το Φεβρουάριο του 1897 οι Μεγάλες Δυνάμεις είχαν αποβιβάσει άγημα στα Χάνια με την έγκριση της Τουρκικής Κυβέρνησης και ολοκληρώθηκε μέχρι το Μάρτιο η κατάληψη του νησιού.
Τα ξένα στρατεύματα αποχώρησαν από την Κρήτη τον Ιούλιο του 1909.
Στις ηγετικές φυσιογνωμίες αυτής της περιόδου ανήκει ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Παρόμοια ψηφίσματα οι Κρήτες απέστειλαν και στις Μεγάλες Δυνάμεις που αρχικά αποφάσισαν να σπεύσουν, για να προστατεύσουν τον άμαχο πληθυσμό.
Η Ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε, πριν επέμβουν οι Δυνάμεις, να στείλει στρατό στην Κρήτη και στο όνομα του Γεωργίου του Α΄ να την καταλάβει, για να προχωρήσει στην Ένωση.
Ο επικεφαλής της επιχείρησης, Τιμολέοντας Βάσσος, συνταγματάρχης του πυροβολικού, αποβιβάστηκε με το Ελληνικό στράτευμα στην Κρήτη την 1η Φεβρουαρίου 1897 και ανακοίνωσε την κατοχή της νήσου από τους Έλληνες. Οι Μεγάλες Δυνάμεις αποβίβασαν στρατιωτική δύναμη στα Χανιά και απέκλεισαν τα Κρητικά παράλια.
Το νησί τέθηκε υπό διεθνή προστασία. Οι Δυνάμεις πρότειναν κατάργηση της αυτονομίας. Έλληνες και Κρήτες αρνήθηκαν κάτι τέτοιο.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ90 χιλ. Αξιωματικοί και στρατιώτες Τούρκοι, Γερμανοί και Αυστριακοί της κατοχής της Κρήτης. Εκδόθηκε από M. C. Zounaki, στην Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Πίσω όψη.
Επιστολικό δελτάριο: Τα πρώτα στρατεύματα κατοχής στην Κρήτη κατά το έτος 1897. Διαστ. 142Χ90 χιλ.
Εκδότης: B. M., στην Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 142Χ90 χιλ.
Επιστολικό δελτάριο: Ο Γαλλικός στρατός κατοχής στην Κρήτη. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Εκδότης: B. M., στην Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Πίσω όψη.
Επιστολικό δελτάριο: Επάνω Ρώσοι πεζοναύτες, στο μέσον στρατός Μαυροβουνίων στην Κρήτη. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Εκδότης: B. M., στην Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Πίσω όψη.
Επιστολικό δελτάριο: Ρώσοι Αξιωματικοί εν μέσω επαναστατών στην Κρήτη. Διαστ. 140Χ89 χιλ.
Εκδότης είναι ο M. C. Zounakis, στην Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ89 χιλ.
Πίσω όψη.
Επιστολικό δελτάριο: Πάνω δεξιά το Ιταλικό προξενείο στα Χανιά και αριστερά ο Ιταλός σκοπός. Διαστ. 139Χ90 χιλ. Το δελτάριο φέρει Κρητικό γραμματόσημο και σφραγίδα του Ταχυδρομείου Ηρακλείου .
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ90 χιλ.
Πίσω όψη: Εκδόθηκε από τον E. A. Cavaliero, στην Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο: Οι πρόξενοι και οι αξιωματικοί των Διεθνών στρατευμάτων στα Χανιά. Διαστ. 139Χ87.
Εκδότης: P. Diamantopoulos, στην Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ87.
Πίσω όψη.
Η ανάμειξη της Ελλάδος στην επανάσταση της Κρήτης οδήγησε στον ταπεινωτικό για την Ελλάδα πόλεμο με τους Τούρκους το 1897.
Σε αυτόν τον πόλεμο η Ελλάς νικήθηκε κατά κράτος. Κινδύνεψε να χάσει τα εδάφη της Θεσσαλίας (που είχαν αποκτηθεί το 1881) και υποχρεώθηκε να πληρώσει στην Τουρκία βαρύτατη πολεμική αποζημίωση.
Η μεγάλη σφαγή του Ηρακλείου, η Λύση
Το πρωί της 25ης Αυγούστου 1898 και καθώς Άγγλοι στρατιώτες, ως διαμεσολαβητές, προσπαθούσαν να τοποθετήσουν στις θέσεις τους κάποιους νέους φορολογικούς υπαλλήλους, εξαγριωμένοι Τούρκοι προχώρησαν σε λεηλασίες, εμπρησμούς και στη σφαγή χριστιανικών πληθυσμών στο Ηράκλειο της Κρήτης.
Επιστολικό δελτάριο: Ό,τι απέμεινε από τη φωτιά στην οδό Μαρτύρων. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Εκδόθηκε από τον G. Marathiakis, στη Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ90 χιλ. Πίσω όψη: Το δελτάριο φέρει Κρητικό γραμματόσημο και σφραγίδα του Ταχυδρομείου Χανίων με ημερομηνία 31 Δεκεμβρίου 1906. Στάλθηκε στη Γαλλία.
Επιστολικό δελτάριο για την εορτή των 50 χρόνων του Ηγεμόνα της Αυστρίας, Φραγκίσκου Ιωσήφ με την εικόνα του Αυτοκράτορα και με άλλα θέματα της Κρήτης το 1898. Διαστ. 138Χ92 χιλ.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ92 χιλ.
Πίσω όψη.
Η σφαγή του Ηρακλείου απασχόλησε τη Διεθνή Κοινή γνώμη, καθώς ο παγκόσμιος τύπος περιέγραψε την τραγικότητά της. Ανάμεσα στα θύματα συγκαταλέγονταν 17 Άγγλοι στρατιώτες και ο υποπρόξενος της Αγγλίας στο Ηράκλειο, Λυσίμαχος Καλοκαιρινός.
Οι Μεγάλες Δυνάμεις επενέβησαν και η πόλη τέθηκε υπό την επιτήρησή τους. Ξεκίνησαν έρευνες, για να βρεθούν οι υποκινητές της σφαγής και να αποδοθεί δικαιοσύνη. Τελικά, στις 8 Σεπτεμβρίου 1898 εκτελέστηκαν δι' απαγχονισμού 17 επιφανείς Τουρκοκρητικοί που θεωρήθηκαν πρωταίτιοι. Άλλοι ακόμα φυλακίστηκαν και αρκετοί εξορίστηκαν από το νησί. Οι Μεγάλες Δυνάμεις αποδέχθηκαν το αίτημα των Κρητών για απομάκρυνση των Τουρκικών στρατευμάτων από τη νήσο.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 141Χ94 χιλ.
Μετά τη σφαγή της 25ης Αυγούστου 1898 οι Άγγλοι κατέλαβαν το Ηράκλειο. Εδώ φωτογραφία του Αγγλικού στρατιωτικού καταυλισμού.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 141Χ94 χιλ. Πίσω όψη: Το δελτάριο φέρει Κρητικό γραμματόσημο και σφραγίδα του Ταχυδρομείου Ηρακλείου. Στάλθηκε στην Ιεράπετρα τον Ιανουάριο του 1907. Παραλήπτης ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ιεράπετρας και Σητείας Αμβρόσιος Σφακιανάκις.
Επιστολικό δελτάριο: Άγγλοι στρατιώτες με τα κανόνια τους έχουν κυριεύσει τα οχυρά του Ηρακλείου.
Διαστ. 140Χ87 χιλ.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ87 χιλ.
Πίσω όψη: Έκδοση του E. A. Cavallero La Canee (Κρήτη)
Επιστολικό δελτάριο με εικόνες από τις δραστηριότητες του στρατού κατοχής της Κρήτης. Προμαχώνας των Χανίων με τις σημαίες των υπεύθυνων διεθνών Μεγάλων Δυνάμεων. Διαστ. 139Χ89 χιλ.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ89 χιλ.
Πίσω όψη.
Άρθρο της εφημερίδος «ΣΦΑΙΡΑ» με ημερομηνία Τρίτη 3 Νοεμβρίου 1898. Η Κρητική Πολιτεία είναι Αυτόνομη. Το άρθρο, ωστόσο, έχει τίτλο «Η ΚΡΗΤΗ ΕΛΕΥΘΕΡΑ» κι ας μην έχει επιτευχθεί Ένωσις με την Ελλάδα. Ο αρθρογράφος ελπίζει: «... Το είδος της Κρητικής Πολιτείας δεν ωρίσθη έτι, αλλ' οιοσδήποτε και αν είνε ο τύπος αυτής δεν πιστεύομεν ότι αι δυνάμεις θα κωλύσωσι την Κρητικήν Πολιτείαν να κανονίση τας σχέσεις αυτής προς την Ελλάδα κατ' ελευθέρα βούλησιν». Δυστυχώς, θα χρειάζονταν άλλα 15 χρόνια αγώνος για πλήρη απελευθέρωση του νησιού. Διαστ. 123Χ283ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ
Αναμνηστικό μετάλλιο: Στην μία όψη γράφει «ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΚΡΗΤΗΣ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1898», Στη άλλη όψη του η εικόνα του πρίγκιπα Γεωργίου, Ύπατου Αρμοστή της Κρήτης.
Αναμνηστικο μετάλλιο: Στη μία όψη οι σημαίες της Ελλάδας και των τεσσάρων Δυνάμεων κατοχής της Κρήτης και στο κάτω μέρος: αμύνεσθαι περι πάτρης. Περιφερειακά γράφει 3 Νοεμβρίου 1898, Ιταλία, Αγγλία, Ρωσσία, Γαλλία. Στην άλλη όψη του η εικόνα του πρίγκιπα Γεωργίου, Ύπατου Αρμοστή της Κρήτης.
Στις 2 Νοεμβρίου 1898 τα Τουρκικά στρατεύματα εγκατέλειψαν τη Κρήτη και οι Κρήτες συμβιβάστηκαν και κατέθεσαν τα όπλα τους (πρωτάκουστο!!) στις 5 Νοεμβρίου του 1898, γιατί συνειδητοποίησαν πως κάτι τέτοιο ήταν αναγκαία προϋπόθεση για την ομαλή ανάληψη των καθηκόντων του Ύπατου Αρμοστή από τον πρίγκιπα Γεώργιο ο οποίος θα αποβιβαζόταν στο νησί ως εντολοδόχος των Μεγάλων Δυνάμεων στις 9 Δεκεμβρίου 1898. Η Αυτόνομη Κρήτη είναι πραγματικότητα.
ΚΡΗΤΗ . ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ
Ο Τούρκος Στρατάρχης Σαρίκ πασάς τον Αύγουστο του 1889 αποβιβάστηκε στην Κρήτη με μεγάλη δύναμη στρατού (περίπου 5.000 άνδρες) και επέβαλε τον στρατιωτικό νόμο στο νησί. Οι άνδρες του ξεκίνησαν σκληρούς διωγμούς των χριστιανικών πληθυσμών της Κρήτης, για να κάμψουν την απαίτησή τους για ελευθερία. Τότε, το φθινόπωρο του 1889, για να αποφύγουν τη σφαγή ή την αιχμαλωσία πολλοί Κρήτες αρχηγοί επαναστατικών σωμάτων καταφεύγουν στην Ελλάδα ως πολιτικοί πρόσφυγες, χωρίς να πάψουν και στην Ελλάδα τον αγώνα τους, για να προστατευτούν όλοι όσοι παρέμεναν στη Μεγαλόνησο. Προσπάθησαν να αναγκάσουν την Ελληνική Κυβέρνηση να στείλει στρατιωτική βοήθεια στη Κρήτη.
Έστελναν ακόμα και υπομνήματα σε διαφόρους διεθνείς οργανισμούς, για να επιτύχουν την ευόδωση του σκοπού τους, όπως η ακόλουθη επιστολή σταλμένη στην εφημερίδα της Τεργέστης «Νέα Ημέρα». Είναι γνωστό ότι τα γεγονότα αυτά μετά λίγα χρόνια αποτέλεσαν την κύρια αιτία του ελληνοτουρκικού πολέμου με τα ολέθρια επακόλουθα για τον τόπο μας.
ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΚΡΗΤΗ . ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
1898/1913
Κατοχή Μεγάλων Δυνάμεων . Αυτόνομη Κρήτη
Στις 9 Δεκεμβρίου του 1898 ο Πουατιέ, (Γάλλος Ναύαρχος και Πρόεδρος του Συμβουλίου των Ναυάρχων των τριών Μεγάλων Δυνάμεων (Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας) παρέδωσε τη διοίκηση της νήσου στον Πρίγκιπα Γεώργιο.
Και οι τρεις Δυνάμεις δέχτηκαν αναντίρρητα ως Ύπατο Αρμοστή της Κρητικής Πολιτείας τον Γεώργιο. Στο φρούριο Φιρκά την ημέρα εκείνη έγινε έπαρση της Κρητικής Σημαίας. Το νησί στο εξής θα βρισκόταν κάτω από Διεθνή προστασία.
Επιστολικό δελτάριο: Η άφιξη του πρίγκιπα Γεωργίου στη Σούδα της Κρήτης (9 Ιανουαρίου 1898). Διαστ. 139Χ90 χιλ.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ90 χιλ.
Πίσω όψη.
Επιστολικό δελτάριο: Χάρτης της Κρήτης κάτω από το βασιλικό στέμμα. Τον πλαισιώνουν γαλανόλευκες, ένα δάφνινο στεφάνι κι ένα σπαθί. Η Αυτόνομη Κρητική Πολιτεία βρίσκεται πια υπό την Ύπατη αρμοστεία του πρίγκιπα Γεωργίου 58.5 Η Κρήτη υπό Ελληνική Αρμοστεία. Διαστ. 140Χ90 χιλ. Εκδότης Γ. Ν. Ζουρίδης
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Πίσω όψη: Εκδότης Γ. Ν. Ζουρίδης
Επιστολικό δελτάριο : Απεικονίζεται ο πρίγκιπας Γεώργιος.
Διαστ. 90Χ139 χιλ.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 90Χ139 χιλ.
Πίσω όψη.
Ωστόσο, στο φρούριο της Σούδας διατηρήθηκε η Τουρκική σημαία. Για την Τουρκία ήταν δύσκολο εκείνη τη χρονική στιγμή να παραιτηθεί από την επικυριαρχία της στη Μεγαλόνησο.
Οι Κρητικοί άρχισαν με γοργούς ρυθμούς την οργάνωση της Κρητικής Πολιτείας. Δημιουργήθηκε μια Επιτροπή από 16 μέλη από τα οποία οι 12 ήταν χριστιανοί και οι 4 μουσουλμάνοι. Αυτή η επιτροπή θα συνέτασσε τα διατάγματα «Περί συγκροτήσεως της Κρητικής συνελεύσεως». Αργότερα, προκηρύχθηκαν εκλογές. Από αυτές προέκυψε η «Κρητική Βουλή» που συναπαρτιζόταν από 130 χριστιανούς και 50 μουσουλμάνους βουλευτές.
Ακολούθως, το Συμβούλιο των πρεσβευτών των Προστάτιδων δυνάμεων ενέκρινε στη Ρώμη το Σύνταγμα της Κρητικής Πολιτείας το οποίο θύμιζε στα πιο πολλά σημεία του το Ελληνικό συντηρητικό Σύνταγμα του 1864.
Το 1899 ορκίσθηκε και ανέλαβε καθήκοντα η πρώτη Κυβέρνηση της Αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας με Ύπατο Αρμοστή τον πρίγκιπα Γεώργιο και Υπουργό Δικαιοσύνης τον Ελευθέριο Βενιζέλο, δικηγόρο από τα Χανιά. Η πρώτη αυτή κυβέρνηση μπορεί να αξιολογηθεί ως ένα βαθμό θετικά, εφόσον κατόρθωσε να προσφέρει έργο ουσιαστικό μέσα σε λίγους μήνες.
Επιστολικό δελτάριο: Πορτραίτο του Πρίγκηπος Γεωργίου, Ύπατου Αρμοστή της Κρήτης. Διαστ. 90Χ140 χιλ. Το δελτάριο στάλθηκε το έτος 1905.
Επιστολικό δελτάριο: Πορτραίτο του Πρίγκηπος Γεωργίου, Ύπατου Αρμοστή της Κρήτης. Διαστ. 90Χ140 χιλ.
Πίσω όψη.
Επιστολικό δελτάριο. Πορτραίτο του πρίγκιπος Γεώργιου κάτω δάφνες και η Ελληνική σημαία. Διαστ. 90Χ139 χιλ.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 90Χ139 χιλ.
Πίσω όψη: Εκδόθηκε από τους Αδελφούς Αθανασιάδου, στην Αθήνα.
Επιστολικό δελτάριο: Πορτραίτο του Βασιλέως Γεωργίου του Α΄. Διαστ. 91Χ138 χιλ.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 91Χ138 χιλ. Πίσω όψη: Το δελτάριο στάλθηκε στη Ζαγορά. Φέρει ημερομηνία 19 Σεπτεμβρίου 1907. Εκδότες οι Αδελφοί Αθανασιάδου, στην Αθήνα.
Πρόσκληση στα ανάκτορα από τον πρίγκιπα Γεώργιο της Ελλάδος, Ύπατον Αρμοστή της Κρήτης. Διαστ. 155Χ108 χιλ.
Άρθρο της εφημερίδας «Σφαίρα» με ημερομηνία 15/1/1899 στο οποίο περιγράφονται τα αναμνηστικά μετάλλια που κυκλοφόρησαν με αφορμή την Αυτονομία της Κρήτης το 1898.ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ
Ενδεικτικά αναφέρουμε:
• την ίδρυση Κρητικής Τράπεζας και την έκδοση Κρητικού νομίσματος (=κρητική δραχμή),
• την οργάνωση Ταχυδρομικής υπηρεσίας,
• την έγκριση νόμων που βελτίωσαν τη διοίκηση,
• την επιτυχή οργάνωση της δημόσιας παιδείας,
• τη σύσταση Χωροφυλακής με όργανά της Ιταλούς Καραμπινιέρους,
• τη φροντίδα για τη δημόσια υγεία και την αντιμετώπιση της επιδημικής λέπρας με την ίδρυση λεπροκομείου στο νησάκι Σπιναλόγκα το 1903,
• την επίλυση του Εκκλησιαστικού προβλήματος της Κρήτης (Με τον Οργανικό Νόμο του 1900 δόθηκε λύση με την εφαρμογή ιδιότυπου καθεστώτος που ρυθμίζει τις σχέσεις της Κρήτης με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ό,τι αποφασίστηκε τότε, το ίδιο με μικρές διαφοροποιήσεις ισχύει ως σήμερα.)
Ήταν, ωστόσο, αναμενόμενο ότι, εξαιτίας του ιδιαιτέρως συντηρητικού Συντάγματος της Κρήτης που ερχόταν σε σύγκρουση με την αδούλωτη Κρητική ψυχή, θα προέκυπταν αργά ή γρήγορα προβλήματα που θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν από τον Πρίγκιπα Γεώργιο.
Ο ίδιος επέδειξε δεσποτική συμπεριφορά, προωθώντας φίλους του σε επιτελικές θέσεις και αγνοώντας ανθρώπους που έδωσαν την ψυχή τους για την ανεξαρτησία της νήσου. Υπήρξε εγωιστικός και συγκεντρωτικός και το χειρότερο ήταν πως έμενε «εφησυχασμένος» στο θέμα της Ένωσης. Δεν την επιδίωκε. Αυτό εκνεύρισε τους Κρητικούς.
Ο Υπουργός Δικαιοσύνης Βενιζέλος αντέδρασε. Ο ίδιος δεν ήθελε να αδρανήσουν οι Κρήτες στο θέμα της Ένωσής τους με την Ελλάδα.
Ήθελε τη δημιουργία Κρητικής Χωροφυλακής από Ελλαδίτες και Κρητικούς και την απομάκρυνση των Καραμπινιέρων. Ο πρίγκιπας προσπαθούσε να αμαυρώσει την εικόνα του Βενιζέλου σε Αθήνα και Κρήτη. Ο Βενιζέλος ωμά απευθυνόμενος στο Γεώργιο υπογραμμίζει:
«Ως εις εκ των τριακοσίων χιλιάδων Κρητικών δε σας εκχωρώ το δικαίωμά μου, ώστε μόνος σεις να ρυθμίζετε αυτοβούλως την εθνικήν πολιτικήν του τόπου μου.»
Τον Μάρτιο του 1901 ο Γεώργιος απομακρύνει τον Βενιζέλο από τη θέση του Υπουργού Δικαιοσύνης. Ο Βενιζέλος στην εφημερίδα του, «Κήρυξ» Χανίων, εξέδωσε με τον τίτλο «Γεννηθήτω φώς» πέντε άρθρα του, πολεμώντας τον Γεώργιο ο οποίος προχωρά σε φυλακίσεις όσων υποστήριζαν τον Βενιζέλο. Ακόμα, κάνει το τεράστιο λάθος να περιορίσει την ελευθεροτυπία. Αυτή την εποχή δημιουργείται η τριανδρία Ελ. Βενιζέλου, Κ. Μάνου και Κ. Φούμη η οποία συγκρούεται ανοιχτά με τον πρίγκιπα. Στις 26 Φεβρουαρίου 1905 η τριανδρία και άλλες 15 σημαντικές προσωπικότητες της Κρήτης συντάσσουν και υπογράφουν την προκήρυξη με την οποία ζητούν αλλαγή του Συντάγματος της Κρητικής Πολιτείας. Η προκήρυξη προμηνούσε την επανάσταση που δεν άργησε να ξεσπάσει.
Επιστολικό δελτάριο: Σύμπλεγμα Υπαξιωματικών Διεθνών Στρατευμάτων 14 Ιουλίου 1903. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Εκδόθηκε από τους Perakis, Fortzakis και Cie, στην Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Πίσω όψη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ92 χιλ.
Φωτογραφία από την επίσκεψη του πρίγκιπα Γεωργίου στη Μονή Αρκαδίου (σχετικό άρθρο διαβάζουμε σε άρθρο στο φύλλο της εφημερίδος στην εικόνα που ακολουθεί. Διακρίνουμε 6/19 Νοεμβρίου 1901.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ92 χιλ.
Πίσω όψη: Το δελτάριο φέρει δύο κρητικά γραμματόσημα και σφραγίδες του Ταχυδρομείου Ηρακλείου. Έκδοση των H Weickert και Enke, Leipzig
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ89 χιλ. Αψίδα θριάμβου που κατασκευάστηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης για την υποδοχή Πρίγκηπος Γεωργίου 1902. Διακρίνονται σημαίες και δάφνινα στεφάνια. Διαβάζουμε «ΖΗΤΩ Η ΕΝΩΣΗ», «ΖΗΤΩ ΟΙ ΠΡΟΣΤΑΤΙΔΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ» και «ΖΗΤΩ Η Α. Β. ΥΨΗΛΟΤΗΣ». Ευκρινής η ημερομηνία αποστολής 18/2/1904.
Εκδότης: Ν. Αλικιώτης στην Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ89 χιλ.
Πίσω όψη.
Επιστολικό δελτάριο: Η αναχώρησης του πρίγκιπα Γεωργίου από το Ηράκλειο. Διαστ. 139Χ87 χιλ.
Εκδότης: Νικόλαος Αλικιώτης στην Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ87 χιλ.
Πϊσω όψη.
Άρθρο της εφημερίδος «ΣΦΑΙΡΑ» με ημερομηνία 11 Ιανουαρίου 1899. Αναφέρεται στη συνάντηση του Αρμοστή, πρίγκιπα Γεωργίου με τον Μητροπολίτη Ρεθύμνου και τις επισκέψεις του στο τζαμί της πόλης καθώς και στην ιστορική Μονή του Αρκαδίου. Διαστ. 210Χ284 χιλ.ΜΕΓΕΘΥΜΣΗ
Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΘΕΡΙΣΣΟ
Ενώ ο Πρίγκιπας Γεώργιος ήταν πληροφορημένος για επικείμενη επανάσταση κατά την 14η Μαρτίου του 1905, οι επαναστάτες Κρητικοί που είχαν κρυφά συγκεντρωθεί στην περιοχή Θερίσσου Χανίων τον αιφνιδίασαν. Η επανάσταση κηρύχθηκε στις 10 Μαρτίου, αφήνοντας στον Γεώργιο ελάχιστα περιθώρια αντίδρασης.
Μέσα σε λίγες μέρες το μήνυμα της επανάστασης του Θερίσσου είχε μεταδοθεί σε όλο το νησί και έβρισκε ολοένα και περισσότερους υποστηρικτές. Ο αρχηγός του νέου αυτού κινήματος, ο Ελευθέριος Βενιζέλος ενημέρωσε και τις προστάτιδες Δυνάμεις για τα αίτια και τους σκοπούς της επανάστασης.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 90Χ139 χιλ. Οι Κρήτες αγωνίζονται στο Θέρισσο το 1905 για την Ένωσή τους με την Ελλάδα. Ένωσις ή Θάνατος είναι το Σύνθημα που αναγράφεται πάνω στο λάβαρό τους. Πιο κάτω διαβάζουμε:
«Ο ΛΑΟΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
ΣΥΝΕΛΘΩΝ ΕΙΣ ΠΑΝΔΗΜΑ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΑ ΚΗΡΥΤΤΕΙ ΕΝΩΠΙΟΝ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΝ ΑΥΤΟΥ ΕΝΩΣΙ ΜΕΤΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. ΕΙΣ ΜΙΑΝ ΑΔΙΑΙΡΕΤΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΑΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑΝ.
(ΤΑ ΨΗΦΙΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ ΠΡΟΣ ΤΑΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ)».
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 90Χ139 χιλ.
Η πίσω όψη του προηγούμενου δελταρίου.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ89 χιλ.
Φωτογραφία των αγωνιστών της επανάστασης στο Θέρισσο (1905).
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ89 χιλ.
Πίσω όψη: Το δελτάριο στάλθηκε από την Κρήτη στο Αργοστόλι της Κεφαλλονιάς. Εκδότης Α. Θεοφάνους, Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ89 χιλ.
Φωτογραφία του Αρχηγείου των Επαναστατών στο Θέρισσο.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ89 χιλ.
Πίσω όψη: Εκδότες είναι ο Περάκης, Φορτσάκης και Σια, στην Κρήτη.
Το δελτάριο στάλθηκε από τη Μάλτα στην Αγγλία και φέρει σφραγίδα του Ταχυδρομείου της Βαλέτας στη Μάλτα (ημερομηνία 16/6/05).
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ92 χιλ.
Φωτογραφία της εκκλησίας στο Θέρισσο όπου στις 12 Μαρτίου 1905 οι επαναστάτες διακήρυξαν την επιθυμία τους για Ένωση με την Ελλάδα. Επάνω αριστερά φέρει γραμματόσημο της Κρήτης με την εικόνα του πρίγκιπα Γεωργίου.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ92 χιλ.
Πίσω όψη: Το δελτάριο φέρει δύο σφραγίδες, μία από το Ταχυδρομείο Ιεράπετρας με ημερομηνία 27 Φεβρουαρίου 1906 και μία με σφραγίδα Ηρακλείου με ημερομηνία 1 Μαρτίου 1906.
Στάλθηκε από Ιεράπετρα στη Γαλλία. Εκδότες είναι ο Περάκης, Φορτσάκης και Σία, στην Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ88 χιλ
Φωτογραφία κάποιων από τους επαναστάτες του Θερίσσου. Εκδόθηκε από τον Γ. Ν. Ζορτίδη, στο Ηράκλειο.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ88 χιλ.
Πίσω όψη: Το δελτάριο στάλθηκε στις 21 Απριλίου 1915 στο Παρίσι.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ93 χιλ.
Οι οπλαρχηγοί της Επανάστασης στο Θέρισσο φωτογραφίζονται μαζί με τον πρόεδρο της Επαναστατικής Συνέλευσης. Το δελτάριο φέρει δύο γραμματόσημα της Κρητικής Πολιτείας.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ93 χιλ.
Πίσω όψη: Εκδόθηκε από τους Περάκης, Φορτσάκης και Σία.
Διακρίνεται κρητική σφραγίδα ταχυδρομείου με ημερομηνία 24 Οκτωβρίου 1905. Το δελτάριο στάλθηκε στην Ιταλία.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ88 χιλ.
Ο πρόεδρος και οι αρχηγοί της Επανάστασης του 1905. Στις 10 Μαρτίου 1905 κηρύσσεται η επανάσταση του Θέρισσου εναντίον του πρίγκιπα Γεωργίου. Ηγέτης του κινήματος είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος που πλαισιώνεται από τους Κ. Φούμη, Κ. Μάνο, τους επισκόπους Ρεθύμνου (Διονύσιος Καστρινογιαννάκης) και Πέτρας (Τίτος) καθώς και από ισχυρές προσωπικότητες της κοινωνίας, όπως ο Ιωάννης Σφακιαννάκης, Ιωάννης Τσουδεράς κ.α.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ88 χιλ.
Πίσω όψη: Το δελτάριο στάλθηκε από την Κρήτη στην Αθήνα.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 142Χ91 χιλ.
Φωτογραφία Επαναστατών του Θερίσσου.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 142Χ91 χιλ.
Πίσω όψη: Εκδότης είναι Ν. Αλικιώτης, από την Κρήτη.
Το δελτάριο φέρει κρητικό γραμματόσημο και σφραγίδα του Ταχυδρομείου Χανίων, με ημερομηνία 9 Μαρτίου 1906.
«Αστεία» μπορεί να χαρακτηριστεί η προσπάθεια του Ύπατου Αρμοστή Γεωργίου να αφοπλίσει μέσα σε 36 ώρες τους επαναστάτες. Στη συνέχεια κήρυξε στρατιωτικό νόμο στο νησί. Για την προστασία του ίδιου αλλά και της «έννομης τάξης» δημιούργησε σώμα «δημοφρουρών». Αυτοί ενεργούσαν ως «μπράβοι» του και οι επαναστάτες, όχι άδικα, τους αποκαλούσαν «ροπαλοφόρους». Η Μεγαλόνησος βρέθηκε με δύο Κυβερνήσεις: μια στα Χανιά με Ύπατο Αρμοστή τον Γεώργιο, και μια επαναστατική στο Θέρισσο με αρχηγό τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Οι Μεγάλες Δυνάμεις τα παρακολουθούσαν όλα αυτά με σκεπτικισμό, φοβούμενες το ξέσπασμα εμφυλίου στο νησί.
Οι επαναστάτες οργανώνουν στο Θέρισσο την «Προσωρινή Κυβέρνηση της Κρήτης». Πρόεδρος της Κυβέρνησης αυτής ήταν ο Ελ. Βενιζέλος και υπουργοί ο Κ. Μάνος και ο Κ. Φούμης. Οργανώνεται Ταχυδρομείο και τυπώνονται γραμματόσημα, δημιουργείται υπηρεσία οικονομικών και εκδίδονται γραμμάτια για πατριωτικό δάνειο ύψους 100.000 δραχμών. Η Δημοτικότητα του Πρίγκηπα φθίνει συνεχώς.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ87 χιλ.
Από τις πρώτες ενέργειες του Ελευθερίου Βενιζέλου στο Θέρισσο ήταν και η δημιουργία ταχυδρομείου και η έκδοση γραμματοσήμων.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ87 χιλ.
Πίσω όψη: το δελτάριο στάλθηκε τον Ιανουάριο του 1912 από την Κρήτη στην Αθήνα.
Εκδότες είναι οι Parakis, Fortzakis και Co, La Canee (Κρήτη).
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ91 χιλ.
Άποψη της ιδιαιτέρως οχυρής περιοχής του Θερίσσου.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ91 χιλ.
Πίσω όψη: Εκδόθηκε από τους Περάκης, Φορτσάκης και Σία.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 137Χ87 χιλ.
Φέρει γραμματόσημα από τη δεύτερη έκδοση γραμματοσήμων της επανάστασης του 1905.
Κυκλοφόρησαν την 5 Οκτωβρίου 1905.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 137Χ87 χιλ.
Πίσω όψη: Εκδότες είναι Perakis, Fortzakis και Co, στην Κρήτη.
Το δελτάριο φέρει κρητικά γραμματόσημα και σφραγίδα με ημερομηνία 23 Ιανουαρίου 1910.
Προσωρινή έκδοση γραμματοσήμων των επαναστατών του Θερίσσου.
Κυκλοφόρησαν την 1η Σεπτεμβρίου 1905.
Γραμματόσημα από τη δεύτερη έκδοση γραμματοσήμων της επανάστασης του 1905.
Κυκλοφόρησαν την 5η Οκτωβρίου 1905.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 141Χ91 χιλ.
Φωτογραφία από την Επανάσταση του Θερίσσου με υψωμένη τη σημαία της Ένωσης. Επάνω δεξιά φέρει σφραγίδα του Ταχυδρομείου Ηρακλείου.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 141Χ91 χιλ.
Πίσω όψη: Εκδότης είναι ο Ν. Αλικιώτης, στην Κρήτη. Το δελτάριο φέρει ημερομηνία 13/5/1906 και στάλθηκε από την Κρήτη στη Γαλλία.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ91 χιλ.
Χανιώτες επαναστάτες στο Θέρισσο. Το δελτάριο φέρει γραμματόσημο Κρήτης και σφραγίδα του Ταχυδρομείου Χανίων. Εκδότης είναι ο Ν. Αλικιώτης, στο Ηράκλειο.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ91 χιλ.
Πίσω όψη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 144Χ94 χιλ.
Ένας από τους πρωτεργάτες της Επανάστασης του Θερίσσου και στενός συνεργάτης του Βενιζέλου, ο Κ. Μάνος, φωτογραφίζεται μαζί με οπλίτες του στο Θέρισσο. Εκδότης είναι ο Ν. Αλικιώτης, από το Ηράκλειο.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 144Χ94 χιλ.
Πϊσω όψη.
Σκληρές διαπραγματεύσεις ξεκινούν οι επαναστάτες με τις Μεγάλες Δυνάμεις που θα διαρκέσουν όλο το καλοκαίρι του 1905.
Το τελικό κείμενο των μεταρρυθμίσεων που επεξεργάστηκαν οι Μεγάλες Δυνάμεις για την Κρήτη μιλούσε για την ίδρυση Κρητικής Πολιτοφυλακής με Έλληνες αξιωματικούς. Αυτοί θα παραιτούνταν από τον Ελληνικό στρατό. Επίσης, έκανε σαφή την απομάκρυνση των ξένων στρατευμάτων, αφού αποκαθίστατο η ηρεμία στο νησί.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 137Χ87 χιλ. Μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Ύπατου Αρμοστή Κρήτης από τον Ζαΐμη οι Μεγάλες Δυνάμεις δήλωσαν πως θα εκκενώσουν την περιοχή μέσα σε ένα χρόνο, αφού δοθούν εγγυήσεις για την προστασία των μουσουλμανικών πληθυσμών. Στη φωτογραφία του επιστολικού δελταρίου αποθανατίζονται σκηνές της αποχώρησης των ξένων στρατευμάτων από τα Χανιά τον Ιούλιο του 1909.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 137Χ87 χιλ.
Πίσω όψη. Έκδοση: N. Douras, la Canee (Κρήτη).
Εν συνεχεία, συγκροτήθηκε η Β΄ Συντακτική συνέλευση, για να προχωρήσει στη δημιουργία νέου συντάγματος. Εκδόθηκε ενωτικό ψήφισμα και δόθηκε στον βασιλιά της Ελλάδος το δικαίωμα να επιλέγει και να διορίζει εκείνος κάθε φορά τον Ύπατο Αρμοστή της Κρήτης. Τελικά, ο Γεώργιος επέλεξε ως νέο Ύπατο Αρμοστή της Κρήτης τον Αλέξανδρο Ζαΐμη (πρώην Πρωθυπουργό και Πρόεδρο της Δημοκρατίας στην Ελλάδα) ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντά του στις 18 Σεπτεμβρίου 1906.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ91 χιλ. Στις αρχές του 1906 έφθασε στα Χανιά Διεθνής Εξεταστική Επιτροπή από τους εκπροσώπους των τεσσάρων μεγάλων δυνάμεων για την επιτόπια εξέταση του Κρητικού προβλήματος. Την πρόταση για τη σύγκληση της επιτροπής είχε υποβάλει νωρίτερα ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Στη φωτογραφία τα τέσσερα μέλη της Διεθνούς Επιτροπής υπό την προεδρία του Άγγλου φιλέλληνα Sir Edgard Law (πρώτος καθήμενος από αριστερά).
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ91 χιλ.
Πίσω όψη. Έκδοση: Socrates Madbak, la Canee – Grete.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ88 χιλ. Οι προστάτιδες δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) δεν μπόρεσαν να καταστείλουν την ένοπλη δράση (Θέρισσο κλπ.) και ο Βενιζέλος ζήτησε να κατέβει στο νησί ειδική επιτροπή με εκπροσώπους των Δυνάμεων, για να εξετάσει το θέμα. Στο πόρισμα της Διεθνούς Εξεταστικής Επιτροπής το Μάρτιο του 1906 δηλωνόταν ότι η Κρήτη έπρεπε να ενωθεί με την Ελλάδα το ταχύτερα δυνατό. Έτσι το Σεπτέμβριο ο πρίγκιπας Γεώργιος (12 Σεπτεμβρίου 1906) «νικημένος» από τον Βενιζέλο και τους Κρήτες αναγκάζεται να υποβάλει παραίτηση και να φύγει από το νησί. Στο δελτάριο απεικονίζεται η αναχώρησή του από τη Χαλέπα.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ88 χιλ.
Πίσω όψη: Έκδοση του G. Fortsakis (Γ. Φορτσάκης) στην Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ92 χιλ. Τον Σεπτέμβριο του 1906 οι Κρήτες κατάφεραν να απομακρύνουν, επιτέλους, τον πρίγκηπα Γεώργιο ο οποίος αντικαταστάθηκε από τον Αλέξανδρο Ζαΐμη, που με το νέο σύνταγμα του 1907 εφάρμοσε νέο κοινοβουλευτικό σύστημα. Ο Ζαΐμης έφτασε στο Ηράκλειο την 17η Οκτωβρίου 1907 (στη φωτογραφία του δελταρίου: η στιγμή της αποβίβασής του). Ο Ζαΐμης υπεδείχθη Ύπατος Αρμοστής από τον βασιλιά Γεώργιο Α΄ της Ελλάδος.
Ως έμπειρος πολιτικός (είχε ήδη χρηματίσει Πρωθυπουργός της Ελλάδος και Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας) ανέλαβε τα καθήκοντά του στις 18 Οκτωβρίου 1907, εγκαινιάζοντας μια περίοδο δημιουργίας και πολιτικής ομαλότητας για την Κρήτη. Αναδιοργανώθηκε η δημόσια διοίκηση, βελτιώθηκε η οικονομία, οργανώθηκαν πιο αποτελεσματικά οι χώροι της δημόσιας υγείας και της παιδείας. Οργανώθηκε, επίσης, η Πολιτοφυλακή της Κρήτης, δηλαδή ο στρατός της νήσου που και αργότερα πρόσφερε τα μέγιστα στην Ελλάδα (κατά την περίοδο των Βαλκανικών συγκρούσεων 1912/1913).
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ92 χιλ.
Πίσω όψη: Έκδοση: Behaeddin, Photographe, Candia Crete.
ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΑΡΜΟΣΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΖΑΪΜΗ
Επί Αρμοστείας Ζαΐμη δημιουργήθηκε η Πολιτοφυλακή της Κρήτης που αναδείχθηκε σε σημαντική δύναμη και πρόσφερε εξαιρετικές υπηρεσίες στην Ελλάδα κατά τους Βαλκανικούς πολέμους 1912/13. Επίσης, βελτιώθηκε η Δημόσια διοίκηση, η Υγεία και η Παιδεία της Κρήτης.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ88 χιλ. Για πολλά χρόνια οι Ιταλοί Καραμπινιέροι (3.000 περίπου άτομα) παίζουν το ρόλο μιας «ουδέτερης» Πολιτοφυλακής. Στα χρόνια της Αρμοστείας του Ζαΐμη το νησί αποκτά τη δική του Ελληνική Πολιτοφυλακή και οι Καραμπινιέροι απομακρύνονται. Στο επιστολικό δελτάριο απεικονίζεται η στιγμή της αποχώρησής τους από το νησί. Πάνω στις βάρκες διακρίνονται αριστερά η Ελληνική σημαία και δεξιά η Σημαία της Κρητικής Πολιτείας. Το ένα τέταρτο της σημαίας έχει χρώμα κόκκινο. Συμβολίζει το Μουσουλμανικό στοιχείο του νησιού που τότε υπολογιζόταν στο 25% του πληθυσμού.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ88 χιλ.
Πίσω όψη.
Όταν η Βοσνία και Ερζεγοβίνη περιήλθαν στους κόλπους της Αυστρίας και η Ανατολική Ρωμυλία ενώθηκε με τη Βουλγαρία, η Ελληνική κυβέρνηση του Γ. Θεοτόκη θεώρησε πως ήταν η κατάλληλη στιγμή, για να ζητήσουν οι ίδιοι οι Κρήτες την Ένωσή τους με την Ελλάδα κι εργάστηκε προς αυτή την κατεύθυνση. Στα Χανιά, πράγματι, διατυπώθηκε ψήφισμα για Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα στις 24 Σεπτεμβρίου 1908.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ89 χιλ. Το 1908 τον Σεπτέμβριο, ο Αυτοκράτορας της Αυστροουγγαρίας προσάρτησε στα εδάφη του τη Βοσνία και την Ερζεγοβίνη. Ο ηγεμόνας της Βουλγαρίας ανακοίνωσε την ανεξαρτησία της χώρας του. Από αυτά τα γεγονότα άδραξαν την ευκαιρία οι Κρήτες και στις 24 Σεπτεμβρίου 1908 εξεγέρθηκαν χιλιάδες πολίτες από τα Χανιά και τις γύρω περιοχές, πραγματοποίησαν συλλαλητήριο και ο Βενιζέλος κήρυξε την ένωση της Μεγαλονήσου με τη μητέρα Ελλάδα. Συγκλήθηκε συνέλευση η οποία κήρυξε την Ανεξαρτησία της Κρήτης. Υπεστάλη η σημαία της Κρητικής πολιτείας και κυμάτισε η Ελληνική. Οι δημόσιοι υπάλληλοι της Κρήτης ορκίστηκαν πίστη στον Βασιλιά Γεώργιο Α΄. Διορίστηκε πενταμελής εκτελεστική επιτροπή με πρόεδρό της τον Α. Μιχελιδάκη και Υπουργό Εξωτερικών και Δικαιοσύνης τον Ελευθέριο Βενιζέλο, η οποία έλαβε την εντολή να κυβερνήσει το νησί εν ονόματι του βασιλέως της Ελλάδος, σύμφωνα με τους νόμους του Ελληνικού κράτους. Στο δελτάριο φωτογραφία των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής. Το 1910 τον Απρίλιο θα συγκληθεί νέα συνέλευση η οποία θα εκλέξει πρόεδρο το Βενιζέλο. Την ίδια χρονιά ο Ελ. Βενιζέλος θα γίνει Πρωθυπουργός της Ελλάδος. Όλα τα ξένα στρατεύματα φεύγουν από την Κρήτη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ89 χιλ.
Πίσω όψη. Έκδοση: N. Douras, la Canee (Κρήτη).
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 141Χ89 χιλ.
Ο πανελλήνιος πόθος για την Ένωση της Κρήτης με τη μητέρα Ελλάδα απεικονίζεται συμβολικά στο δελτάριο αυτό. Η Ελλάδα (προσωποποιημένη) με στέμμα στην κεφαλή αγκαλιάζει τη νεαρή κόρη, Κρήτη και την τυλίγει με την Ελληνική σημαία. Τη σκηνή παρακολουθούν ο Βασιλιάς και όλη η πολιτική ηγεσία της Ελλάδος μαζί με τον λαό.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 141Χ89 χιλ.
Πίσω όψη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ89 χιλ.
Στο ίδιο κλίμα συμβολισμών κινείται και η εικόνα αυτού του επιστολικού δελταρίου που αναφέρεται στα γεγονότα της 24ης Σεπτεμβρίου 1908.
Το νερό Κρητικόπουλο αγκαλιάζει τη Μητέρα Ελλάδα παρουσία ηγεσιών και λαού. Διακρίνονται δάφνες, σημαίες Ελληνικές καθώς και σημαίες των προστάτιδων Δυνάμεων.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ89 χιλ.
Πίσω όψη. Έκδοση: N. Douras, la Canee (Κρήτη).
Αν και υποκινούσε σιωπηρά τέτοιου είδους ενέργειες, η Ελληνική κυβέρνηση δεν αναγνώρισε επίσημα την Ένωση. Οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν αντέδρασαν. Μόνο η Τουρκία έδειχνε πολύ ενοχλημένη. Οι Δυνάμεις δεν αντέδρασαν. Ωστόσο, όταν είδαν την Ελληνική σημαία υψωμένη στο Φρούριο του Φιρκά, τότε ζήτησαν την υποστολή της. Η κυβέρνηση της Κρητης, για να μην την υποστείλει, παραιτήθηκε.
Ο Βενιζέλος στις επόμενες εκλογές που έγιναν στην Κρήτη τον Μάιο το 1910 κέρδισε τις εκλογές και δημιούργησε Κυβέρνηση.
Όταν το Σεπτέμβριο του 1910 ο Βενιζέλος εμφανίζεται ως Ελλαδίτης πολιτικός και μάλιστα, αναλαμβάνει τα καθήκοντα του Πρωθυπουργού της Ελλάδος, φάνηκε δυσάρεστος σε πολλούς συμπατριώτες του, καθώς αρνήθηκε την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και την είσοδο Κρητών βουλευτών στην Ελληνική Βουλή.
ΚΙΝΗΜΑ ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ . Ο ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΩΣ ΕΛΛΑΔΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ
Το 1908 οι Κρητικοί κηρύσσουν και πάλι την Ένωση με την Ελλάδα. Οι Μεγάλες Δυνάμεις πιέζουν τις τότε κυβερνήσεις του Θεοτόκη και του Ράλλη. Αυτές, έχοντας νωπές ακόμα τις συνέπειες του ταπεινωτικού πολέμου του 1897, κρατούν ουδετερότητα, προσπαθώντας να μην απογοητεύουν τους εγγυητές.
Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι η χείριστη. Αστοί, διανοούμενοι, μικροκαλλιεργητές και κυρίως αξιωματικοί του στρατού εκφράζουν τη δυσαρέσκεία τους για τις άθλιες πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές συνθήκες που επικρατούσαν στη χώρα.
Στις 15 Αυγούστου του 1909 εκδηλώνεται μέσα από τους κόλπους του νεοσύστατου (νεοϊδρυθέντος) Στρατιωτικού Συνδέσμου το κίνημα στο Γουδί. Οι στρατιωτικοί δεν επεδίωκαν να εγκαθιδρύσουν δικτατορία, αλλά να αναγκάσουν το Βασιλιά να προχωρήσει στις αλλαγές εκείνες που θα βελτίωναν την κατάσταση.
Το κήρυγμα και οι απαιτήσεις του Στρατιωτικού Συνδέσμου βρήκαν ανταπόκριση στο λαό που κατέβηκε ενωμένος σε συλλαλητήριο στις 14 Σεπτεμβρίου στο κέντρο της Αθήνας. Προέκυψε ψήφισμα στο οποίο προβάλλονταν αξιώσεις όπως: βελτίωση της θέσης των εργατών, προστασία της παραγωγής, επιβολή φόρου εισοδήματος, αναδιάρθρωση στο στρατό με απομάκρυνση των πριγκίπων, καταδίκη της τοκογλυφίας κλπ.
Τότε κάποιοι από τους αξιωματικούς του Στρατιωτικού Συνδέσμου, ψάχνοντας ηγέτη ικανό που θα μπορούσε να βγάλει τη χώρα από το τέλμα, συνειδητοποίησαν τις ικανότητες του ηγέτη των Κρητών στην Επανάσταση του Θερίσσου, του Ελ. Βενιζέλου. Θαύμασαν τις γνώσεις του και το χάρισμα του να ελίσσεται εξαιρετικά στο λαβύρινθο της Ευρωπαϊκής διπλωματίας και πρότειναν να τον καλέσουν στην Αθήνα. Η κίνηση αυτή αποδείχθηκε σωτήρια για τη χώρα.
Ο Βενιζέλος εμφανίστηκε για πρώτη φορά ως Ελλαδίτης πια, πολιτικός στις 5 Σεπτεμβρίου του 1910, οπότε και μίλησε στο λαό στην πλατεία Συντάγματος.
Εκεί δεν έθεσε πολιτειακό ζήτημα ούτε έκανε λόγο για Συντακτική Βουλή, αλλά επέμεινε σε Αναθεωρητική η οποία θα προχωρούσε σε μια σειρά αλλαγών και τροποποιήσεων που θα βελτίωναν την κατάσταση.
Λίγο πριν, στις 22 Αυγούστου 1910 είχε δημιουργήσει το κόμμα του που στόχευε στον εκσυγχρονισμό της χώρας, το γνωστό Κόμμα των Φιλελευθέρων.
Από τις δύο εκλογικές αναμετρήσεις που ακολούθησαν νικητής βγήκε ο Βενιζέλος. Αναδείχθηκαν και νέα πολιτικά πρόσωπα τόσο στις αστικές περιοχές όσο και στην ελληνική επαρχία.
Σκοπός του Βενιζέλου ήταν η βελτίωση της πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης με την εξυγίανση των θεσμών, η εφαρμογή προγράμματος εκσυγχρονισμού του κράτους, ο εξοπλισμός και η οργάνωση του στρατού και του στόλου, ώστε να περιχαρακωθεί η άμυνα και να δοθούν, ταυτόχρονα, δυνατότητες για την πραγματοποίηση των οραμάτων του μεγαλοϊδεατισμού.
Διέβλεπε πως τα προβλήματα με τα Βαλκάνια και την Οθωμανική Αυτοκρατορία θα οδηγούσαν αναπόφευκτα σε πόλεμο. Γι’ αυτό για την αρτιότερη προετοιμασία του στρατού κάλεσε ως αρωγό γαλλική αποστολή, αρχηγός της οποίας ήταν ο υποστράτηγος Εϋντού.
Ως πρωθυπουργός της Ελλάδος ο Βενιζέλος δεν επιθυμούσε άμεση ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Ήθελε η Ελλάδα να είναι πλήρως εξοπλισμένη, ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει την Τουρκία. Επιθυμούσε οι Ευρωπαϊκές διπλωματικές συνθήκες και οι πολιτικές καταστάσεις να είναι ώριμες, ώστε να μην γίνει απλά μια εξέγερση που θα πνιγεί ξανά στο αίμα, όπως συνέβη με τις προηγούμενες. Η σύγκρουση με την Τουρκία δεν έπρεπε να έχει την κατάληξη του 1897. Αυτό, βεβαίως, δυσαρέστησε πολλούς Κρητικούς, γιατί δεν αντιλαμβάνονταν το όραμα του ηγέτη τους και Ελλαδίτη, πια, Πρωθυπουργού.
Ο Βενιζέλος προπαρασκεύαζε πυρετωδώς την Ελλάδα για μια σύγκρουση με την Τουρκία που θα προκαλούσε, πιθανότατα, η επικείμενη Ένωση.
Το Μάρτη του 1912, όταν οι Κρήτες βουλευτές που είχαν εκλεγεί από την τοπική συνέλευση έφτασαν στην Αθήνα, επιθυμώντας να συμμετάσχουν επισήμως στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, ο Βενιζέλος τους εμπόδισε. Οι Κρήτες βουλευτές με αυτή τους την κίνηση επιθυμούσαν να κάνουν ολοφάνερα αντιληπτό ότι Ελλάδα και Κρήτη ήταν ενωμένες πια, εφόσον λειτουργούσαν ως ένα Κράτος με κοινό Κοινοβούλιο. Ο Βενιζέλος όμως στις 31 Μαρτίου / 3 Απριλίου 1912 διέταξε να απαγορευτεί δια της βίας η είσοδος των Κρητών πληρεξουσίων στην Ελληνική Βουλή. Συγκινημένοι και φορτισμένοι οι Έλληνες αξιωματικοί, πολλοί λέγεται ότι έκλαιγαν, με τις ξιφολόγχες τους εμπόδισαν τους Κρητικούς βουλευτές και το πλήθος που τους συνόδευε να μπουν στο κτίριο της Βουλής.
Πέντε ημέρες πριν την επίσημη κήρυξη του Α΄ Βαλκανικού πολέμου την 1η / 14η Οκτωβρίου 1912 οι Κρήτες βουλευτές θα γίνουν δεκτοί στην Ελληνική Βουλή με ενθουσιασμό. Την ίδια ημέρα η Κυβέρνηση Βενιζέλου διορίζει ως γενικό διοικητή της Κρήτης τον πρώην πρωθυπουργό, Στέφανο Δραγούμη.
Ο Δραγούμης έφτασε στα Χανιά στις 12 /25 Οκτωβρίου 1912 και ανέλαβε τα καθήκοντά του «εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων».
Αυτό φαίνεται να γίνεται δεκτό από τις Μεγάλες Δυνάμεις που διατηρούσαν στο νησί από το 1898 φρουρές με το πρόσχημα ότι παρέχουν διεθνή προστασία.
Η Τουρκική σημαία υπεστάλη, καταργώντας με αυτόν τον τρόπο και συμβολικά την Τουρκική επικυριαρχία και πραγματοποιήθηκε πανηγυρικά έπαρση της Ελληνικής σημαίας.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ88 χιλ. Η Κρήτη ενωμένη με την Ελλάδα κάτω από τη Γαλανόλευκη κάτω από τον ήλιο, σύμβολο δικαιοσύνης, και μέσα σε κλαδιά νικηφόρας φοινικιάς.
Πάνω αριστερά ο Βασιλεύς των Ελλήνων, πάνω δεξιά ο Πρωθυπουργός Βενιζέλος.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ88 χιλ.
Πίσω όψη. Έκδοση: Μ. Ν. Μιχαλοπούλου, στην Αθήνα.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ88 χιλ.
Η ελληνική σημαία, ο Βασιλιάς και ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος μέσα σε κλαδιά νίκης. Κάτω δύο φωτογραφίες της πόλης των Χανίων και μια της πόλης του Ηρακλείου.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ88 χιλ.
Στην πίσω όψη συγκινητικά ανορθόγραφες οι ευχές της Χαριτίνης προς τη θεία της.
Έκδοση: Μ. Ν. Μιχαλοπούλου, στην Αθήνα.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 88Χ140 χιλ. Η ύψωση της Ελληνικής σημαίας από την Α. Μ. του Βασιλέως της Ελλάδος στο φρούριο του Φιρκά. Στη Β.Δ. πλευρά του λιμανιού των Χανίων στα χρόνια της Ενετοκρατίας είχε κατασκευαστεί το Revellino del Porto, ένα σπουδαίο οχυρωματικό έργο για την αποτροπή κάθε εχθρού από το λιμάνι. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας το Revellino χρησιμοποιήθηκε ως στρατώνας = Firka στην Τουρκική γλώσσα. Στο γωνιακό πυργίσκο του φρουρίου αυτού την 1η Δεκεμβρίου του 1913 υψώθηκε η σημαία της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 88Χ140 χιλ.
Πίσω όψη. Έκδοση: Μ. Ν. Μιχαλοπούλου, στην Αθήνα.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Στιγμιότυπο από την ημέρα της 1 Δεκεμβρίου 1913. Μέσα σε ατμόσφαιρα πανηγυρική ο Βασιλεύς μετά του Διαδόχου και του κ. Ρούφου, ακολουθούμενοι από χιλιάδες Κρητών, διευθύνονται εις το Φιρκά, όπως ανυψώσουν την σημαία.
Ο Λουκάς Κανακάρης Ρούφος (1878/1949) ήταν πατρινός πολιτικός. Συμμετείχε σε πολλές Ελληνικές κυβερνήσεις ως υπουργός. Στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο είχε αναλάβει τη θέση του Διοικητή κατόπιν προτάσεως του Βενιζέλου. Η θητεία του συνέπεσε με την επίσημη Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Πίσω όψη.
Το επιστολικό δελτάριο φέρει σφραγίδα του Ταχυδρομείου Αθηνών με ημερομηνία 24 Αυγούστου 1916. Στάλθηκε από την Αθήνα στη Βραΐλα της Ρουμανίας.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 88Χ140 χιλ.
Δίπλα στο φάρο (σύμβολο της πόλης των Χανίων) η Κρήτη προσωποποιημένη κρατά υψωμένη την Ελληνική σημαία, ενώ η Τουρκική, ταπεινωμένη, ακουμπά τη γη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 88Χ140 χιλ.
Στην πίσω όψη το δελτάριο φέρει σφραγίδα του Ταχυδρομείου Αθηνών (στάλθηκε στα Χανιά) με ημερομηνία 2 Δεκεμβρίου 1913. Ακριβώς την προηγούμενη ημέρα 1 Δεκεμβρίου 1913 η Κρήτη είχε ανακηρυχθεί επισήμως πια Ελληνική
Έκδοση: Μ. Ν. Μιχαλοπούλου, στην Αθήνα.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 141Χ94 χιλ.
Μετά την ανύψωση της σημαίας στο φρούριο του Φορκά (1/12/1913) ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος τίμησε δύο γηραιούς αγωνιστές της Κρήτης με τον Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος. Πρόκειται για τον Χατζημιχάλη Γιάνναρο (από τους Λάκκους Χανίων) που τότε ήταν 94 ετών και τον καπετάν Μάντακα (88 ετών τότε). Οι δύο αυτοί άνδρες αφιέρωσαν όλη τη ζωή τους για την απελευθέρωση της Κρήτης.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 141Χ94 χιλ.
Πίσω όψη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος τιμά με τον Χρυσούν Σταυρόν του Σωτήρος τον ηρωικό καπετάν Μάντακα.
Στις εκδηλώσεις για την επίσημη Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα 1η Δεκεμβρίου 1913 πέρα από τον Βασιλέα των Ελλήνων και τους Κρήτες αγωνιστές παραβρέθηκαν ο Πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος, ο Κωνσταντίνος Ζαΐμης – Πρόεδρος της Βουλής, ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης. Τον Βασιλιά προσφώνησε ο τότε Διοικητής της Κρήτης Λουκάς Ρούφος.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Πίσω όψη.
ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Την 1η / 4η Φεβρουαρίου του 1913 το αγγλικό ναυτικό υπέστειλε τις σημαίες των Μεγάλων Δυνάμεων που ήταν υψωμένες στη Σούδα και αφαίρεσε και τον Τουρκικό θυρεό που υπήρχε εκεί. Στη θέση του Θυρεού ο Δραγούμης τοποθέτησε άλλη μία Ελληνική σημαία.
Η ενσωμάτωση της Κρήτης στο ελληνικό κράτος έγινε την 1 /14 Νοεμβρίου 1913 με συνθήκη ειρήνης μεταξύ Ελλάδας Τουρκίας.
Με τη συνθήκη του Λονδίνου (30 Μαΐου 1913) και συγκεκριμένα με το άρθρο 4 της Συνθήκης ο Σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας παραιτείται από τα δικαιώματά του στην Κρήτη. Το Νοέμβριο του 1913 επαναλαμβάνει την παραίτησή του από κάθε δικαίωμα στην Κρήτη σε ιδιαίτερη συνθήκη ειρήνης που υπογράφτηκε μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος
Η επίσημη ανακήρυξη έγινε 1 / 14 Δεκεμβρίου 1913 στα Χανιά, όπου πραγματοποιήθηκε επίσημη δοξολογία με παρουσία του Βασιλιά Κωνσταντίνου, του Πρωθυπουργού Ελ. Βενιζέλου και του Προέδρου της Ελληνικής Βουλής Κωνσταντίνου Ζαΐμη.
Εν συνεχεία υψώθηκε η Ελληνική σημαία στο φρούριο Φιρκά, βάζοντας τέλος στα μακραίωνα βάσανα των Κρητών που προσπαθούσαν να αποτινάξουν το ζυγό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Τώρα πια όλο το Αιγαίο είναι Ελληνικό με μόνη εξαίρεση τα Δωδεκάνησα τα οποία θα ενωθούν πολύ αργότερα με την Ελλάδα (1947/1948 θα δοθούν πίσω στην Ελλάδα από την Ιταλία μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου).
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 133Χ87 χιλ.
Αριστερά: Τα Χανιά φωτογραφημένα από τη θάλασσα.
Δεξιά: Κρητικός κρατά την Ελληνική σημαία.
Ψηλά: Η Κρήτη είναι πια Ελληνική.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 133Χ87 χιλ.
Πίσω όψη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 134Χ87 χιλ.
Στο ίδιο πνεύμα με το προηγούμενο και αυτό το δελτάριο. Αριστερά απεικονίζεται η πόλη του Ηρακλείου.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 134Χ87 χιλ.
Πίσω όψη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 87Χ134 χιλ. Η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα (1η Δεκεμβρίου 1913) δεν είχε επισήμως πραγματοποιηθεί, εορτάσθηκε όμως με τύπωση ενός τέτοιου δελταρίου.
Διαβάζουμε ποίημα του ποιητή Ι. Βουγιουκλάκη με τίτλο Ένωση.
Η ΕΝΩΣΙΣ
Πατρίδα μου η δάφνη σου
η αιματοποτισμένη
πούναι στη γη, στον ουρανό στο
κόσμο ξακουσμένη
Δεν θα βρεθή τραγουδιστής
για να την τραγουδίση
Ανθίζει στην Ανατολή,
μυρίζουνε στη Δύσι
Μόνος εγώ δειλά, δειλά, την
τραγουδώ και λέω
Ένωσις, ένωσις γλυκειά
κι’ απ’ την χαρά μου κλαίω
Ι. ΒΟΥΓΙΟΥΚΛΑΚΗΣ
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 87Χ134 χιλ.
Πίσω όψη. Το δελτάριο στάλθηκε το Νοέμβριο 1913, δηλαδή ένα μήνα πριν την επίσημη Ένωση της Κρήτη με την Ελλάδα.
Ο αποστολέας γράφει από το Βαθύ Σάμου και η παραλήπτρια ζούσε στο Καρλόβασι της Σάμου.
Βαλκανική Κρίση 1875 έως 1878, Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Προπαρασκευ, Εθελοντές, Ιατρική Περίθαλψη, Υπογραφή Βαλκανικού Συμφώνου
Κατάληψη Ελασσόνας, Δεσκάτης, Η Μάχη του Σαραντάπορου, Απελευθέρωση Σερβίων, Κοζάνης, Απελευθέρωση Γρεβενών, Δεσκάτης, Απελευθέρωση Λιτοχώρου, Κατερίνης, Απελευθέρωση Βέροιας, Απελευθέρωση Έδεσσας, Κατάληψη Αμυνταίου, Η Μάχη των Γιαννιτσών, Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης, Απελευθέρωση Χαλκιδικής, Αγίου Όρους, Η Μάχη του Ναλμπάκιοϊ, Απελευθέρωση Φλώρινας, Αμυνταίου, Πτολεμαΐδος, Επιχειρήσεις του Βουλγαρικού και Σερβικού στρατού
Ελληνικός στόλος, Κατάληψη της Λήμνου, Βύθιση του Φετίχ Μπουλέν, Κατάληψη Θάσου, Ίμβρου, Αϊ Στράτη, Σαμοθράκης, Ψαρών, Τενέδου, Ναυμαχία Έλλης, Απελευθέρωση Μυτιλήνης, Απελευθέρωση Χίου, Ναυμαχία Λήμνου, Απελευθέρωση Σάμου, Δράση Μοίρας Ιονίου, Αξιωματικοί του Ναυτικού, Θωρηκτό Αβέρωφ
Στρατιά 'Ηπειρου, Κατάληψη Πρέβεζας, Πέντε Πηγαδιών, Η πορεία προς τα Ιωάννινα, Απελευθέρωση Ιωαννίνων, Οι τελευταίες ημέρες του βασιλέως Γεωργίου, Αεροπορία, Γεγονότα πριν το τέλος του Α΄Βαλκανικού
Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Η Μάχη της Θεσσαλονίκης, Η Μάχη Κιλκίς, Λαχανά, Η κατάληψη της Δοϊράνης, Απελευθέρωση Σερρών, Δράμας, Δοξάτου, Ξάνθης, Κομοτηνής, Απελευθέρωση Καβάλας, Συνθήκη Βουκουρεστίου
Μετάλλια της Εποχής 1912 και 1913, Εξώφυλλα τετραδίων της Εποχής 1912 και 1913, Ημερήσιος τύπος 1912 και 1913, Αλληλογραφραφία από το μέτωπο, Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄, Ελευθέριος Βενιζέλος, Παύλος Κουντουριώτη
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ (Balkan Wars 1912 . 1913) ανήκει στην Οικογένεια Ποταμιάνου Ε.Κ.Α. (Ηπειρωτική).
Συναποτελείται από συλλογές, που αφορούν την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, του Μανουσάκη και άλλων.
Η Έρευνα, η Συγγραφή και η Επιμέλεια της ύλης πραγματοποιήθηκαν από την Αργυρή Κ. Μπαξεβάνου, Φιλόλογο και Συγγραφέα.
Υπεύθυνη Σχεδιασμού και Διαχείρισης ιστοσελίδος Ειρήνη Μαρία Β. Ταμπάκη, φοιτήτρια Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Π.Ε.
Ευγενική υποστήριξη Βασίλειος Α. Ταμπάκης, Δρ. Δασολογίας
Το υλικό στην πρωτογενή του μορφή εκτίθεται στην Ιερά Μονή Ευαγγελισμού, Σκιάθου.