ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ

BALKAN WARS 1912

.

1913

ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

Ο πόλεμος του 1897, η οδυνηρή ήττα και οι δυσβάσταχτες αποζημιώσεις οδήγησαν την τότε στρατιωτική και πολιτική ηγεσία της Ελλάδος στην απόφαση για την αναδιοργάνωση των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, στον εκσυχρονισμό τους και στην αύξηση της εκπαίδευσης. Την αναδιοργάνωση αυτή για τον Στρατό Ξηράς ανέλαβε Στρατιωτική Αποστολή της Γαλλίας. Μία Βρετανική Ναυτική Αποστολή ανέλαβε να οργανώσει το Βασιλικό Ναυτικό.

Ο συνεχιζόμενος Μακεδονικός αγώνας, όπως και το εκκρεμές Κρητικό ζήτημα, σε συνδυασμό με όσα συνέβαιναν στα Βαλκάνια, οδηγούσαν στη σκέψη πως σύντομα πολλά από τα προβλήματα θα ζητούσαν επίλυση στην έκρηξη ενός γενικευμένου πολέμου. Η Ελλάδα δεν μπορούσε να αδιαφορήσει για τους ελληνικούς πληθυσμούς της Μακεδονίας που υπέφεραν κυρίως από τις ωμότητες των Βουλγάρων.

Ο πρωθυπουργός, Γ. Θεοτόκης, το 1900 προχωρεί στη σύσταση της «Γενικής Διοίκησης Στρατού» υπό τον Κωνσταντίνο, Διάδοχο του Ελληνικού θρόνου. Το 1904 ψηφίζεται νέος οργανισμός του στρατού. Δημιουργεί και το «Ταμείο Εθνικής Αμύνης». Από τα έσοδα αυτού γίνεται δυνατή η παραγγελία και η πληρωμή 60.000 τυφεκίων τύπου Μάνλιχερ.

Ο «εν ενεργεία» ελληνικός στρατός αυτήν την εποχή αριθμεί 18.000 άνδρες και συγκροτείται από τρεις Μεραρχίες. Από αυτούς 8.000 αποσπώνται στη Βασιλική Χωροφυλακή, σε φρουρές Τελωνείου, στην Αγροφυλακή κλπ. Οι υπόλοιπες 10.000 άνδρες είναι διασπαρμένοι σε όλα τα σημεία της χώρας, γεγονός που καθιστά δυσχερέστατη την εκπαίδευση των μονάδων.

Τα πρώτα ουσιαστικά μέτρα στρατιωτικής ανασυγκρότησης πάρθηκαν το 1906.

Επί Κυβερνήσεως Θεοτόκη και πάλι από το Ταμείο Εθνικής Άμυνας παραγγέλθηκαν άλλα 40.000 Μάνλιχερ τα οποία έφτασαν στην Ελλάδα το 1906. Η Ελλάδα δανείστηκε ποσά τα οποία δόθηκαν στο Ταμείο Εθνικής Άμυνας, προκειμένου να κατασκευαστούν αποθήκες και να αγοραστεί στρατιωτικό υλικό. Το ύψος των παραγγελιών που αφορούσαν το στράτευμα κατά τα έτη 1907, 1908 και 1909 ανερχόταν στο ποσό των 77 εκατομυρίων δρχ.

Όταν την κυβέρνηση ανέλαβε αργότερα ο Δ. Ράλλης, ο ελληνικός στρατός είχε στις αποθήκες του 36 εκατομμύρια φυσίγγια, 100.000 Μάνλιχερ, 7.000 Αραβίδες Μάνλιχερ και 10 πυροβολαρχίες ταχυβόλων.

Μετά το κίνημα στο Γουδί πραγματοποιήθηκε αναδιοργάνωση στο Στρατό Ξηράς. Συγκεκριμένα:

1. Ο στρατός οργανώνεται με βάση τη Μεραρχία.

2. Καθιερώνεται υποχρεωτική στρατιωτική θητεία.

3. Εφαρμόζεται νέος Κανονισμός Στρατού.

4. Καθιερώνεται ο θεσμός του Αρχιστράτηγου και του Γενικού Επιθεωρητή του Στρατού.

5. Όλοι οι αγύμναστοι επιβάλλεται να εκγυμνάζονται για ένα τρίμηνο.

6. Η στρατιωτική εκπαίδευση τίθεται σε βάσεις ρεαλιστικές. Καθιερώνονται μεγάλα θερινά στρατιωτικά γυμνάσια.

7. Δόθηκε σημασία στη Διοικητική Μέριμνα.

8. Αντικαταστάθηκαν τα παλιά πυροβόλα «Κρούπ» με τα ταχυβόλα «Σνάιδερ Κανέ» για τα πεδινά εδάφη και με «Σνάιδερ Δαγκλή» για τα ορεινά εδάφη.

9. Εξοπλίστηκε ο στρατός κυρίως με τουφέκια Μάνλιχερ.

Οι σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις από το 1904 ως το 1912 αφορούσαν τη συγκρότηση του στρατού σε μονάδες ομοιόμορφης σύνθεσης, το διαχωρισμό του Πυροβολικού κατά είδος, την οργάνωση Υπηρεσιών Διοικητικής Μέριμνας, και την αναδιοργάνωση της Επιτελικής Υπηρεσίας. Δημιουργήθηκε Σώμα Εφέδρων Αξιωματικών, οργανώθηκε μηχανισμός επιστρατεύσεως που θα λειτουργούσε βάση σχεδίου. Κυρίως έγινε εντατική εκπαίδευση του στρατού πάνω στα νέα όπλα. Κλήθηκε ειδική Γαλλική Αποστολή το 1911 και με τα ειδικά γυμνάσια βελτιώθηκε επιχειρησιακά το Ελληνικό στράτευμα.

Ο Οργανισμός του Στρατού το 1904

Σύμφωνα με αυτόν η Ελλάδα χωρίστηκε σε τρεις στρατιωτικές περιφέρειες. Υπήρχε σε κάθε διαμέρισμα ένα στρατολογικό γραφείο και σε κάθε Περιφέρεια μια Μεραρχία. Η συγκρότηση των Μεραρχιών καθορίστηκε με βασιλικό Διάταγμα τον Σεπτεμβρίου του 1904. Συστάθηκε ιδιαίτερο σώμα Γενικών Επιτελών (το προσωπικό αυτού θα ήταν Επιτελείς σε ειρηνικές όσο και σε πολεμικές περιόδους).

Ο Ενεργός Στρατός αποτελείτο από:

Γενική Διοίκηση,

Όπλα (Πεζικό, Πυροβολικό, Ιππικό, Μηχανικό, Μεταγωγικό)

Υπηρεσίες (Οικονομική, Υγιειονομική, Κτηνιατρική, Μουσική και Θρησκευτική)

Στρατιωτικά Σχολεία και το

Μόνιμο Φρουραρχείο Αθηνών.

Οργάνωση του Στρατού 1910 ως 1912

Με νέο Οργανισμό του Στρατού το Φεβρουάριο του 1910 ρυθμίστηκαν με νόμο πολλές αλλαγές στο στράτευμα. Ο Στρατός θα περιελάμβανε Γενικές Υπηρεσίες, Στρατεύματα, Ειδικές Υπηρεσίες, Χωροφυλακή, Καταστήματα και Αποθήκες. Η Ελλάδα χωρίζεται σε τρεις στρατιωτικές περιοχές. Σε κάθε μια από αυτές είχε την έδρα της μια μεραρχία. Περιελάμβανε έξι διαμερίσματα. Κάθε διαμέρισμα ήταν έδρα στρατολογικού γραφείου.

Στις 17 Απριλίου 1910 θα συσταθεί με νόμο το Ανώτατο Μικτό Επιτελείο του Στρατού Ξηράς και θάλασσας. Αυτό θα κατάρτιζε κοινό επιχειρησιακό σχέδιο για το πεζικό και τον στόλο, προκειμένου να αναπτυχθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι χερσαίες και οι ναυτικές δυνάμεις σε περίπτωση συγκρούσεως. Επίσης, θα φρόντιζε την αμυντική οργάνωση της χώρας. Μέσα στις αρμοδιότητές της ήταν να αντικαθιστά ό,τι φθαρμένο, να επισκευάζει αλλά και να εκποιεί άχρηστα πλοία και στρατιωτικό υλικό. Δημιουργήθηκε Χαρτογραφική Υπηρεσία. Αυτή θα κατάρτιζε κτηματικό χάρτη. Οργανώθηκε, επίσης, το Χαρτογραφικό Συμβούλιο του Κράτους.

Τον Απρίλιο του 1911 ήρθε στην Ελλάδα Γαλλική Στρατιωτική Αποστολή με επικεφαλής τον Υποστράτηγο Eydoux (Εϋντού), αποτελούμενη από δεκατρείς Γάλλους αξιωματικούς.

Το 1912 στις 7 Ιανουαρίου καταρτίστηκε Νέος Οργανισμός του Στρατού. Η χώρα διαιρέθηκε σε τέσσερεις στρατιωτικές περιοχές που η καθεμία υποδιαιρείτο σε τρία διαμερίσματα.

Μια Μεραρχία Στρατού αντιστοιχούσε σε κάθε περιοχή και ένα σύνταγμα πεζικού σε κάθε διαμέρισμα. Ο στρατός αριθμούσε όσο και το 1903, δηλ. 22.500 στρατιώτες. Μετά την κήρυξη γενικής επιστράτευσης στις 16 Σεπτεμβρίου 1912 συγκεντρώθηκαν και προωθήθηκαν οι στρατιωτικές δυνάμεις της χώρας σε δύο σημεία επιχειρήσεων στη Θεσσαλία και στην Ήπειρο. Η δύναμη του Ελληνικού Στρατού αυτή τη χρονική στιγμή είναι περίπου 130.000 άνδρες.

Παράλληλα με τις προμήθειες οπλισμού και λοιπού πολεμικού υλικού την περίοδο 1910 ως 1912 πραγματοποιήθηκαν οχυρωματικά έργα στη μεθόριο. Ως τις παραμονές της επιστράτευσης του 1912 είχε ολοκληρωθεί στη Θεσσαλία η οικοδόμηση τεσσάρων συγκροτημάτων οχυρών. Αυτά κάλυπταν από τα Βόρεια τη Λάρισα και περιελάμβαναν πολυβολεία, πυροβολεία, χαρακώματα, ορύγματα και σκέπαστρα, ορύγματα επικοινωνίας κλπ. Βελτιώθηκε το οδικό δίκτυο σε πολλά σημεία για ασφαλέστερη μετακίνηση του στρατεύματος. Στον Πηνειό ποταμό δημιουργήθηκαν τρεις νέες γέφυρες. Οχυρωματικά έργα έγιναν και στην Ήπειρο. Δημιουργήθηκαν κυρίως πυροβολεία κοντά στην Άρτα, ορύγματα μάχης και κάποια οχυρά στην είσοδο του Αμβρακικού.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΑΝ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΑΥΤΗ

• Το 1910 τον Αύγουστο ψηφίστηκε η ενοποίηση δύο σχολών: Ευελπίδων και Αξιωματικών σε μια με το όνομα «Σχολή Ευελπίδων και Υπαξιωματικών.

• Το 1906 δημιουργήθηκε Σχολείο Γυμναστικής.

• Σχολείο Βολής Πεζικού (Αθήνα – πρωτολειτούργησε το 1907).

• Σχολείο Πυροβολικού (συστάθηκε το 1907 το Νοέμβριο).

• Προπαρασκευαστικό Σχολείο Εφέδρων Αξιωματικών – Ουλαμοί Υποψηφίων Εφέδρων Αξιωματικών.

• Σχολείο Μηχανικού.

• Σχολείο Λοχαγών συστάθηκε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 1910.

• Προπαρασκευαστική Σχολή Επιτελών. Λειτούργησε το Μάιο του 1911.

Στρατιωτικές στολές της εποχής

Το 1900 στη στολή των αξιωματικών προστέθηκε μπέρτα από μάλλινο ύφασμα.

Από το 1903 το διακριτικό έμβλημα του Όπλου ή της Υπηρεσίας στη θερινή στολή φέρονται στις επωμίδες και όχι στο περιλαίμιο.

Το 1904 το πηλίκιο αντικαταστάθηκε από το καλπάκι. Όμως αντέδρασαν πολλοί και το καλπάκι καταργήθηκε.

Το 1908 για πρώτη φορά εισάγεται η χακί στολή ως στολή για τους οπλίτες και ως στολή αξιωματικών μόνο στις ασκήσεις και στις εκστρατείες. Είχε χιτώνιο και παραράμματα στο περιλαίμιο. Τα κουμπιά ήταν χρυσά ή επάργυρα. Οι επωμίδες μια χρυσή ή ασημένια για τους κατώτερους και δύο επωμίδες για τους ανώτερους αξιωματικούς. Οι βαθμοί δηλώνονταν με άστρα. Για τους αξιωματικούς το πηλίκιο ήταν όμοιο με αυτό της μπλέ στολής όμως το γείσο και το υπόγεισο ήταν φτιαγμένα από δέρμα. Χακί χρώμα είχαν τα αδιάβροχα και η χλαίνη στην οποία υπήρχαν επωμίδες παρόμοιες με αυτές του χιτωνίου.

Το διακριτικό χρώμα για κάθε όπλο ήταν:

• Βυσσινί για το Ιππικό

• Ανοιχτό κόκκινο για το Πυροβολικό

• Για τους Νοσοκόμους και για το Πεζικό κόκκινο

• Για το Μηχανικό μπλε

• Πράσινο βελούδο για τη Φαρμακευτική Υπηρεσία

• Βυσσινί βελούδο για το Υγιειονομικό και την Κτηνιατρική Υπηρεσία

ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ

Το Ταμείο Εθνικής Άμυνας συστάθηκε με νόμο στην Αθήνα το 1904, προκειμένου να καλύψει από τους πόρους του τις ανάγκες του Στρατού Ξηράς.

Οι πόροι αυτοί θα μπορούσαν να διατεθούν για αγορά πολεμικού υλικού καθώς και για την οικοδόμηση και την ανακαίνιση στρατιωτικών εγκαταστάσεων.

Το 1906 το Υπουργείο Στρατιωτικών αυξάνει τους πόρους του Ταμείου.

Προβλέπεται το Ταμείο να μεριμνά για την κατασκευή οχυρωματικών έργων, για την αγορά κτηνών και για τις γενικότερες ανάγκες του στρατού.

Βαλκανική Κρίση 1875 έως 1878, Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Προπαρασκευ, Εθελοντές, Ιατρική Περίθαλψη, Υπογραφή Βαλκανικού Συμφώνου

Κατάληψη Ελασσόνας, Δεσκάτης, Η Μάχη του Σαραντάπορου, Απελευθέρωση Σερβίων, Κοζάνης, Απελευθέρωση Γρεβενών, Δεσκάτης, Απελευθέρωση Λιτοχώρου, Κατερίνης, Απελευθέρωση Βέροιας, Απελευθέρωση Έδεσσας, Κατάληψη Αμυνταίου, Η Μάχη των Γιαννιτσών, Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης, Απελευθέρωση Χαλκιδικής, Αγίου Όρους, Η Μάχη του Ναλμπάκιοϊ, Απελευθέρωση Φλώρινας, Αμυνταίου, Πτολεμαΐδος, Επιχειρήσεις του Βουλγαρικού και Σερβικού στρατού

Ελληνικός στόλος, Κατάληψη της Λήμνου, Βύθιση του Φετίχ Μπουλέν, Κατάληψη Θάσου, Ίμβρου, Αϊ Στράτη, Σαμοθράκης, Ψαρών, Τενέδου, Ναυμαχία Έλλης, Απελευθέρωση Μυτιλήνης, Απελευθέρωση Χίου, Ναυμαχία Λήμνου, Απελευθέρωση Σάμου, Δράση Μοίρας Ιονίου, Αξιωματικοί του Ναυτικού, Θωρηκτό Αβέρωφ

Στρατιά 'Ηπειρου, Κατάληψη Πρέβεζας, Πέντε Πηγαδιών, Η πορεία προς τα Ιωάννινα, Απελευθέρωση Ιωαννίνων, Οι τελευταίες ημέρες του βασιλέως Γεωργίου, Αεροπορία, Γεγονότα πριν το τέλος του Α΄Βαλκανικού

Αυτόνομη Βόρεια Ήπειρος

Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Η Μάχη της Θεσσαλονίκης, Η Μάχη Κιλκίς, Λαχανά, Η κατάληψη της Δοϊράνης, Απελευθέρωση Σερρών, Δράμας, Δοξάτου, Ξάνθης, Κομοτηνής, Απελευθέρωση Καβάλας, Συνθήκη Βουκουρεστίου

Απελευθέρωση Κρήτης

Μετάλλια της Εποχής 1912 και 1913, Εξώφυλλα τετραδίων της Εποχής 1912 και 1913, Ημερήσιος τύπος 1912 και 1913, Αλληλογραφραφία από το μέτωπο, Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄, Ελευθέριος Βενιζέλος, Παύλος Κουντουριώτη

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ (Balkan Wars 1912 . 1913) ανήκει στην Οικογένεια Ποταμιάνου Ε.Κ.Α. (Ηπειρωτική).

Συναποτελείται από συλλογές, που αφορούν την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, του Μανουσάκη και άλλων.

Η Έρευνα, η Συγγραφή και η Επιμέλεια της ύλης πραγματοποιήθηκαν από την Αργυρή Κ. Μπαξεβάνου, Φιλόλογο και Συγγραφέα.

Υπεύθυνη Σχεδιασμού και Διαχείρισης ιστοσελίδος Ειρήνη Μαρία Β. Ταμπάκη, φοιτήτρια Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Π.Ε.

Ευγενική υποστήριξη Βασίλειος Α. Ταμπάκης, Δρ. Δασολογίας

Το υλικό στην πρωτογενή του μορφή εκτίθεται στην Ιερά Μονή Ευαγγελισμού, Σκιάθου.