ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ

BALKAN WARS 1912

.

1913

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Αμέσως μετά την είσοδο των Βουλγάρων στη Θεσσαλονίκη διορίστηκε γενικός διοικητής Μακεδονίας ο Ρακτιβάν, στρατιωτικός διοικητής ο πρίγκηπας Νικόλαος και Νομάρχης ο Π. Αργυρόπουλος. Χίλιοι βρακοφόροι της Κρητικής χωροφυλακής με διοικητή το συνταγματάρχη Μονφεράτο ανέλαβαν την αστυνόμευση της πόλεως.

Για να γίνει επισημοποίηση της Ελληνικής κατοχής στη Θεσσαλονίκη στις 19 Οκτωβρίου / 11 Νοεμβρίου 1912, ο βασιλεύς Γεώργιος πανηγυρικά φτάνει στην πόλη. Με αυτήν την κίνηση επισφραγίζεται η απόφαση να παραμείνει η Θεσσαλονίκη Ελληνική.

Η κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Έλληνες τον Οκτώβριο του 1912 είχε προσωρινή μορφή. Βεβαίως, εύκολα γίνεται αντιληπτό πως όποιος κατάφερνε να δημιουργήσει συνθήκες κατοχής, δε θα ήταν εύκολο να υποχρεωθεί αργότερα να εγκαταλείψει την πόλη. Ωστόσο, θα έπρεπε σε αυτό το σημείο να προσμετρηθεί και η παρουσία των Βουλγάρων.

Ο Βασιλεύς Γεώργιος εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη στο αρχοντικό Χατζηλαζάρου, ο οποίος είχε παλιότερα διατελέσει Πρόξενος των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο Γεώργιος παρέμεινε στην πόλη ως το τέλος της ζωής του.

Ο Κωνσταντίνος τέσσερεις ημέρες μετά την είσοδο των Ελλήνων στην πόλη έφυγε για τη Δυτική Μακεδονία, προκειμένου να διευρύνει τον Ελληνικό χώρο κατοχής. Σκοπός του ήταν να καταλάβει το Μοναστήρι (σημερινή Μπίτολα στο ΠΓΔΜ). Τελικά, δεν πρόφτασε, γιατί μπήκαν πρώτοι και την κατέλαβαν οι Σέρβοι. Στη συνέχεια κατευθύνθηκε στην Ήπειρο, για να συνεχίσει εκεί την εκστρατεία εναντίον των Μουσουλμάνων που κατείχαν αλύτρωτες περιοχές.

Στη Θεσσαλονίκη μετά το Γεώργιο θα φτάσει η βασίλισσα Όλγα και άλλα μέλη της βασιλικής οικογένειας καθώς και ο Πρωθυπουργός, Ελευθέριος Βενιζέλος. Τότε πραγματοποιήθηκε μεγάλη παρέλαση και δοξολογία, για να εορτασθεί η απελευθέρωση της πόλης από τους Έλληνες.

Από την πρώτη στιγμή της άφιξής του στη Θεσσαλονίκη, ο Βασιλιάς Γεώργιος εκδήλωσε ζωηρότατο ενδιαφέρον για την πόλη. Αφιέρωσε αμέσως χρόνο για τη μελέτη του εμπορίου και των βιομηχανιών της. Ζούσε στη Θεσσαλονίκη (στην οικία Χατζηλαζάρου) βίο απλό και χωρίς επιδείξεις, δείχνοντας ειλικρινές ενδιαφέρον για την ευημερία του πληθυσμού της. Δεν αρεσκόταν στην εθιμοτυπία της αυλικής ζωής. Κατά τη διαμονή του στην πόλη βρισκόταν σε συνεχή επικοινωνία με την Κυβέρνησή του και παρακολουθούσε με προσοχή κάθε πολιτική κίνηση στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη. Διάβαζε με προσοχή τον ευρωπαϊκό τύπο.

Δεν αμφέβαλε ποτέ για το απρόσβλητο των Ελληνικών αξιώσεων επί της Θεσσαλονίκης. Από ιστορικής, γεωγραφικής και εθνολογικής άποψης θεωρούσε την πόλη Ελληνική.

***

Ένα επεισόδιο που συνέβη σε κάποιο γεύμα στο οποίο παρίστατο ο Γεώργιος εκείνης της περιόδου προκαλεί μελαγχολικά συναισθήματα για τις ανατροπές που επιφυλάσσει η ζωή. Το πρώτο πιάτο που προσφέρθηκε στο γεύμα ήταν στρείδια τα οποία τότε θεωρούνταν ανθυγιεινά. Όταν του θύμισαν ότι κάποιοι άνθρωποι κινδύνευσαν από αυτά, είπε:

«Καλά, εάν τα θεωρήτε επικίνδυνα, δε θα φάγω ούτε εγώ, διότι δεν θέλω να αποθάνω τώρα που έφθασα εις την ευτυχεστέραν περίοδον της Βασιλείας μου.»

***

Μετά την πτώση των Ιωαννίνων φέρεται να δήλωσε:

«Η στιγμή αυτή είνε η πλέον υπερήφανος εις όλον μου τον βίον. Δεν ημπορείτε σεις να αντιληφθήτε τι σημαίνει το γεγονός αυτό δι’ εμέ και την Ελλάδα. Πενήντα τώρα χρόνια προσπαθώ να ενώσω την δυναστείαν μου με τον λαόν, και η κατάληψις των Ιωαννίννων συμπληροί το έργον αυτό. Θα λουφάξουν, επί τέλους, οι γλώσσες εκείνες που ετολμούσαν έως χθες ακόμη να αναφέρουν το ’97. Θα σιωπήσουν διά παντός τα χείλη εκείνα που εξακολουθούσαν να μοιρολογούν περί δήθεν Ελληνικού περιπάτου εις Θεσσαλονίκην. Ποίος ημπορεί τώρα να σκεφθή ότι δεν έχουμεν το δικαίωμα να προσαρτήσωμεν την πόλιν αυτή του Αιγαίου;»

***

Ο Βασιλιάς Γεώργιος ήταν μανιώδης πεζοπόρος. Ενθουσιώδης εραστής της φύσεως διέθετε κάθε απόγευμα του σε έναν περίπατο. Μπορούσε να κατευθύνεται προς το μικρό Καραμπουρνού, άλλες φορές βάδιζε στην παραλία προς το Λευκό Πύργο. Συνοδευόταν κυρίως από τον υπασπιστή του και κάποιες φορές το γιο του, Πρίγκιπα Ανδρέα. Δύο χωροφύλακες τον παρακολουθούσαν από μεγάλη απόσταση.

Το μοιραίο απόγευμα στις 5 / 18 Μαρτίου 1913 ο Γεώργιος είχε βγει για τον καθημερινό του περίπατο προς το Λευκό Πύργο. Τον συνόδευαν ο υπασπιστής του, συνταγματάρχης Φραγκούδης, και σε απόσταση δύο άντρες της Κρητικής Χωροφυλακής. Εκεί κάθισε για λίγο, άκουσε στρατιωτική μουσική και δέχθηκε ανθοδέσμη από έναν φτωχό Μουσουλμάνο. Τότε παρατήρησε:

«Κύταξε τι ευγενικές καρδιές ευρίσκονται μεταξύ αυτών των Τούρκων.»

Στο μέσον του δρόμου που ενώνει το Λευκό Πύργο με το ανάκτορο υπήρχε μια μικρή πάροδος που οδηγούσε στη θάλασσα. Στη γωνία της παρόδου αυτής βρισκόταν μια μεγάλη πέτρα. Στην πέτρα αυτή εκείνο το απόγευμα καθόταν κάποιος Αλέξανδρος Σχινάς, Έλληνας στην καταγωγή. Αργότερα ειπώθηκε ότι ήταν ψυχικά διαταραγμένος. Οπαδός αναρχικών θεωριών κατ’ άλλους. Είχε μελετήσει καλά το σχέδιο δολοφονίας του Γεωργίου. Την ημέρα της δολοφονίας, λίγο πριν, είχε επισκεφθεί και είχε μείνει αρκετή ώρα στο καφενείον «Νέον Φάληρον», περιμένοντας προφανώς τον Γεώργιο. Στη συνέχεια βγήκε έξω από το καφενείο και την ώρα που ο βασιλιάς διερχόταν ο Σχινάς σηκώθηκε, έτεινε το μεγάλου διαμετρήματος περίστροφό του και πυροβόλησε. Η σφαίρα από την πλάτη, προκαλώντας διαμπερές τραύμα, βγήκε από το στήθος. Ο βασιλιάς έπεσε στην πόρτα ενός μικρού μαγαζιού.

Γρήγορα ο υπασπιστής του Γεωργίου, συνταγματάρχης Φραγκούδης, στράφηκε προς τα πίσω και έπιασε από το χέρι τον δολοφόνο που ετοιμαζόταν να πυροβολήσει για δεύτερη φορά. Κατάφερε να αρπάξει τον Σχινά από το λαιμό και να τον παραδώσει στους στρατιώτες που είχαν σπεύσει για βοήθεια. Όμως, ήταν αργά. Ο Γεώργιος έπεσε στη γη. Ανέβασαν τον βασιλιά βιαστικά σε διερχόμενη άμαξα. Ανέπνεε ελαφρώς, όμως, προτού η άμαξα φτάσει στο Νοσοκομείο, ο βασιλιάς εξέπνευσε. Την ίδια νύχτα η σορός του μεταφέρθηκε στο Ανάκτορο της Θεσσαλονίκης.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΔΟΛΟΦΟΝΟ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΣΧΙΝΑ

Ήταν δάσκαλος άνεργος, χαρτοπαίκτης, χαρτοκλέφτης και εκβιαστής. Ήταν, ωστόσο, και απόφοιτος γυμνασίου της Θεσσαλονίκης, αλλά και φοιτητής ιατρικής στην Αθήνα. Φαίνεται να πίστευε σε αναρχικές ιδεολογίες. Έπασχε από φυματίωση. Πάνω του βρέθηκε μια «αυτοβιογραφία» του.

Ο ίδιος διατύπωσε την άποψη ότι θα θεωρηθεί σοφός από τους σοφούς, ήρωας από τους ήρωες και χυδαίος και ανισόρροπος από τους χυδαίους και ανισόρροπους. Αυτά καθώς και η περίεργη συμπεριφορά του έκανε πολλούς να τον θεωρήσουν ψυχοπαθή. Πιθανότατα να προσπαθούσε να δώσει τέτοια εντύπωση, για να καταλήξει σε ψυχιατρείο και όχι στη φυλακή.

Ίσως πίσω από την κατασκευασμένη εικόνα του ψυχικά διαταραγμένου να κρυβόταν ένας πληρωμένος δολοφόνος «σκοτεινών δυνάμεων».

***

Η είδηση της δολοφονίας του Γεωργίου προκάλεσε την εξαγρίωση και εξέγερση των Ελλήνων στη Θεσσαλονίκη. Πολλοί άνδρες της Κρητικής χωροφυλακής πυροβολούσαν στον αέρα, εκφράζοντας έτσι την αγανάκτησή τους.

Κυκλοφόρησε φήμη ότι επέκειτο σφαγή του Ελληνικού πληθυσμού και για αρκετό διάστημα υπήρξε κίνδυνος εκτρόπων. Η κραυγή «θάνατος στους δολοφόνους» αντηχούσε παντού. Ο στρατιωτικός διοικητής της πόλεως, Πρίγκηπας Νικόλαος, χειρίστηκε την κατάσταση με αξιοθαύμαστη ψυχραιμία, εμποδίζοντας εξέγερση. Μέσα στην οδύνη για το θάνατο του πατέρα του, από τον εξώστη του Παπάφειου έδωσε διαταγές για την τήρηση της τάξης κι επιβεβαίωσε τα πλήθη ότι δεν ήταν Βούλγαρος ή Τούρκος ο δολοφόνος παρά Έλληνας και μάλιστα ότι είχε συλληφθεί. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύχθηκαν επιθέσεις εκδίκησης σε αλλοεθνείς και επήλθε κατευνασμός. Ως τη νύχτα η τάξη στη Θεσσαλονίκη είχε αποκατασταθεί.

***

Στις 5/3/1913 εξέπνευσε ο Γεώργιος. Την ίδια ημέρα έγινε και η διαδοχή του θρόνου. Ο Κωνσταντίνος όμως ορκίστηκε επισήμως τρεις ημέρες μετά, στις 8/3/1913, γιατί χρειάστηκε χρόνο, για να κατεβεί από τα Ιωάννινα στην Αθήνα. Οι θεσμοί λειτούργησαν εξαιρετικά, αποδεικνύοντας ηρεμία στην κορυφή της εξουσίας. Κανείς δεν μπορούσε να μαντέψει ότι εκείνη τη μέρα που επικρατούσε ζηλευτή εθνική ενότητα, μέσα σε ατμόσφαιρα υπερηφάνειας για τις νίκες και την επέκταση της χώρας, άρχιζε η εποχή του Διχασμού.

Ο Βενιζέλος κι ο Κωνσταντίνος σύντομα θα οδηγούνταν σε σύγκρουση, υπεύθυνη για πολλά δεινά της Ελλάδος.

***

Οι περισσότεροι πίστεψαν ότι ο Γεώργιος εκτελέστηκε για λόγους ξένων συμφερόντων. Ποιοι ακριβώς οργάνωσαν τη δολοφονία: Βούλγαροι, Τούρκοι, Γερμανοί, Αυστριακοί, Σέρβοι; Δύσκολη απάντηση. Αν μια ξένη δύναμη ήθελε τη μεταστροφή της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδος, ήταν λογικό να στραφεί στην εξόντωση του Γεωργίου. Μια πολιτική δολοφονία, άλλωστε, αποτελεί από παλιά διπλωματικό όπλο που υιοθετήθηκε από αρκετά κράτη, για να δοθεί λύση την τελευταία στιγμή.

***

Ο Α. Σχινάς έδωσε την απολογία του στις 22 Μαρτίου / 4 Απριλίου 1913. Για ένα μήνα παρέμενε κρατούμενος. Στις 22 Απριλίου / 5 Μαΐου οδηγήθηκε και πάλι στο γραφείο του ανακριτού Κανταρέ στο Διοικητήριο, για να εξακριβωθούν κάποια συμπληρωματικά στοιχεία. Εκείνη την ημέρα ο Σχινάς ρίχτηκε με φόρα στο παράθυρο και, σπάζοντας τα τζάμια, πήδηξε στο κενό, πριν προλάβει κάποιος από τους φύλακες να τον συγκρατήσουν. Στο κράσπεδο βρέθηκε νεκρός, χωρίς χειροπέδες στα χέρια του.

Άλλοι μίλησαν για απόπειρα αυτοκτονίας, άλλοι για απόπειρα απόδρασης. Κάποιοι είδαν πίσω από αυτό «εκπαραθύρωση», δηλ. την προσπάθεια κάποιων να του κλείσουν το στόμα. Ο Σχινάς πήρε το μυστικό στον τάφο του. Κανείς δεν έμαθε αν στις ανακρίσεις είχε αποκαλύψει τους ηθικούς αυτουργούς της δολοφονίας. Όλα τα έγγραφα τα σχετικά με τη δολοφονία του Γεωργίου και τις ανακρίσεις δόθηκαν από τον Κανταρέ στον πρίγκηπα Νικόλαο. Ο πρίγκηπας μαζί με άλλα έγγραφα τα απέστειλε στην Αθήνα με το ατμόπλοιο «Ελευθερία». Κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες στο πλοίο έπιασε φωτιά που σβήστηκε πολύ γρήγορα, αλλά δυστυχώς κάηκαν όλα τα έγγραφα της δικογραφίας της δολοφονίας μαζί και η απολογία του Α. Σχινά.

Οι ανακρίσεις διεξήχθησαν από τον Πρωτοδίκη Κανταρέ και τον Γραμματέα Γιαννιώτη. Στη συνέχεια ανέλαβαν την ανάκριση ο Εισαγγελέας Πρωτοδικών Λάμπρου, ο Πρόεδρος Πρωτοδικών Βάσης και ο Εισαγγελέας Εφετών Ρωμανός.

***

Σύμφωνα με τον Ιστορικό Γιάννη Κορδάτο (Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας Ε΄ 313): Ο ίδιος ο Κανταρές φαίνεται να λέει πως, παρόλο το ξύλο που έφαγε ο Σχινάς, δεν έβγαλε τσιμουδιά, αλλά μια δυο μέρες ύστερα άρχισε να κάνει διάφορους υπαινιγμούς. Ενοχοποιούσε πράκτορες Γερμανούς και μάλιστα το Γερμανό Πρεσβευτή. Αλλά δεν προχωρούσε, αν και έλεγε πως υπάρχουν και άλλα πιο σπουδαία , πιο τρανά και υψηλά πρόσωπα. Με τα πολλά δέχτηκε να αποκαλύψει τα πρόσωπα αυτά στη βασίλισσα Όλγα. Ειδοποιήθηκε η βασίλισσα η οποία ήρθε στο διοικητήριο κι έμεινε αρκετές ώρες μαζί του.

Από τον Ι. Κορδάτο μαθαίνουμε, επίσης, πως ο Κανταρές ήταν σίγουρος για το ότι ο Σχινάς δεν ήταν διαταραγμένος, όπως επίσης ότι δεν αυτοκτόνησε. Είχε, μάλιστα, κάνει ταξίδια στη Γερμανία και την Αυστρία. Ο Κανταρές πίστευε πως η δολοφονία του Γεωργίου είχε οργανωθεί από το Βερολίνο ή τη Βιέννη.

***

Επίσης, από τον στρατιωτικό Αλ. Μαζαράκη που ήταν υπασπιστής του πρίγκιπα Νικολάου και λοχαγός του πυροβολικού μαθαίνουμε (Αλ. Μαζαράκης: Απομνημονεύματα σελ. 132)

«Επίσης παράδοξον είναι το γεγονός, το οποίον γνωρίζω εξ ιδίας αντιλήψεως, ότι η Βασίλισσα Όλγα επανειλημμένως επισκέφθη αυτόν εις τα φυλακάς παραμένουσα επί μακρόν παρ’ αυτώ.»

Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι ο υπασπιστής του, Γεώργιος Φραγκούδης, μπροστά στα μάτια του οποίου έγινε η δολοφονία, δεν κλήθηκε ποτέ από τον ανακριτή για να καταθέσει. Η μαρτυρία του ανθρώπου που με τα ίδια του τα χέρια συνέλαβε το δολοφόνο κρίθηκε άνευ σημασίας, ενώ εξετάστηκαν οι χωροφύλακες συνοδοί. Δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει το γεγονός. Πάντως, επιβεβαιώνεται ακόμα μια φορά πως πολλά έπρεπε να αποσιωπηθούν. Ο Φραγκούδης, τελικά, λίγο αργότερα διορίζεται στρατιωτικός ακόλουθος στην Ουάσιγκτον και εκεί θα ζήσει ως το θάνατό του.

***

Ο τότε νομάρχης Θεσσαλονίκης Π. Αργυρόπουλος διατυπώνει την εξής άποψη (Φ. Ν. Γρηγοριάδη: Γιατί σκότωσαν τον Γεώργιο Α΄)

«Γερμανία και Αυστρία (οι παγγερμανισταί) είχαν προγράψει τον Βασιλέα …… Το Βερολίνο με ψυχρό υπολογισμό επιθυμούσε να εκλείψη ο αγγλόφιλος Γεώργιος και να ανέλθη στον Ελληνικό θρόνο ο Κωνσταντίνος, ο γαμπρός του Κάιζερ Γουλιέλμου. Έτσι εξηγείται το τραγικό δίλημμα που είχε να αντιμετωπίσει η βασίλισσα Όλγα: Να προχωρήση η ανάκρισις, για να αποκαλυφθούν οι ηθικοί αυτουργοί της δολοφονίας του συζύγου της; Αλλά τότε, οπωσδήποτε θα ζημιωνόταν ο βασιλεύς, υιός της κι ας μην έφταιγε σε τίποτα ο ίδιος!»

***

Μαρτυρείται, επίσης, πως απόπειρα δολοφονίας εναντίον του Γεωργίου είχε γίνει και πολύ νωρίτερα, το 1898:  Στις 14/27 Φεβρουαρίου 1898: Ο Γεώργιος με τη μικρή πριγκίπισσα Μαρία επέστρεφε με άμαξα από το Φάληρο. Δύο άνδρες, ο Γ. Καρδίτσης και ο Ι. Γεωργίου του είχαν στήσει ενέδρα και πυροβόλησαν εναντίον του με όπλα τύπου «γκρα». Ο βασιλιάς σχεδόν από θαύμα διέφυγε τον κίνδυνο. (Στην τοποθεσία αυτή η βασίλισσα από ευγνωμοσύνη για τη σωτηρία του συζύγου της έχτισε την εκκλησία του Αγίου Σώστη.) Οι δράστες συνελήφθησαν και υποστήριξαν ότι προέβησαν στην πράξη, για να εκδικηθούν τον Γεώργιο για την ήττα των Ελλήνων στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Καταδικάστηκαν σε θάνατο κι εκτελέστηκαν στο Παλαμήδι. Όμως και τότε πολλοί υποστήριξαν ότι πίσω από την απόπειρα αυτή κρυβόταν η Ναχρίχτεν Μπιρό, δηλ. η Γερμανική μυστική υπηρεσία πληροφοριών.

***

Γυρνώντας και πάλι στην περίοδο λίγο πριν τη δολοφονία του Γεωργίου το 1913, αξίζει να σημειωθεί ότι ο πρεσβευτής της Γερμανίας στην Αθήνα Βαγκενχάιμ προπαγάνδιζε υπέρ της ανόδου στο θρόνο του Κωνσταντίνου. Τελικά, πρέπει να παραδεχθούμε πως ο βασιλιάς Γεώργιος έπεσε θύμα των κύκλων εκείνων που προωθούσαν τη γερμανική ιμπεριαλιστική εξάπλωση.

***

Αιτιάσεις για τη δολοφονία του Γεωργίου διατυπώθηκαν και για την Αυστρία. Ο Γ. Φιλάρετος στο βιβλίο του «Σημειώσεις» γράφει:

«Μεταξύ των πολλών φημών η πιθανοτέρα ίσως είναι ότι ουχί ο Έλλην Σχινάς, αλλ’ ο σχεδόν ομώνυμός του Αυστριακός αξιωματικός, Εσχινάζι, εξελθών του εν τω λιμένι της Θεσσαλονίκης, ναυλοχούντος αυστριακού πολεμικού πλοίου, εφόνευσε τον ιδρυτήν της δυναστείας των Γλύξμπουργκ …..»

Άλλοι παρατηρούν στο όνομα Εσχινάζι την εβραϊκή καταγωγή του Αυστριακού αξιωματικού και τα πράγματα γίνονται περισσότερο σκοτεινά. Είχαν ανάμειξη κάποιοι από τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης;

Η ΕΝΘΡΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ . Η ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Το πρωί της 12ης /25ης Μαρτίου 1913 η σορός του Γεωργίου μεταφέρθηκε στη Βασιλική θαλαμηγό «Αμφιτρίτη». Η κηδεία του ήταν απλή αλλά επιβλητική με την παρουσία Αγγλικών, Ρωσικών και Γερμανικών ναυτικών αγημάτων, στο ναυτικό των οποίων ο Γεώργιος κατείχε όσο ζούσε το βαθμό του Ναυάρχου. Η μεγαλοπρεπής νηοπομπή οδήγησε τον νεκρό Γεώργιο στον Πειραιά κι από εκεί στην Αθήνα για την ταφή.

Ο Κωνσταντίνος έδωσε όρκο σε έκτακτη συνεδρίαση της Βουλής στις 8/21 Μαρτίου 1913. Κατόπιν, από την Αθήνα κινήθηκε στη Χαλκίδα. Εκεί επιβιβάστηκε στη θαλαμηγό «Αμφιτρίτη», για να μεταβεί στη Θεσσαλονίκη και να παραλάβει τη σορό του πατέρα του. Ο Ελληνικός στόλος ολόκληρος κινητοποιήθηκε, για να προστατεύσει το βασιλιά στο ταξίδι αυτό. Το «Γ. Αβέρωφ» επιτηρούσε τα Στενά. Τα Θωρηκτό «Ψαρά» συνόδευε την «Αμφιτρίτη», καθώς υπήρχε φόβος για ενέργειες του Τουρκικού καταδρομικού «Χαμιδιέ».

Στις 12/25 Μαρτίου η «Αμφιτρίτη» παραλαμβάνει τη σορό του Γεωργίου του Α΄ για να μεταφερθεί και να κηδευτεί στην Αθήνα.

Την Αμφιτρίτη συνοδεύουν τα τορπιλικά «Νέα Γενεά», «Σφενδόνη» και «Πάνθηρ» καθώς και καταδρομικά της Ρωσίας, Αγγλίας, Αυστρίας, Ιταλίας και Γερμανίας. Ο Γεώργιος κηδεύτηκε στην Αθήνα 20 Μαρτίου / 2 Απριλίου 1913, αφού πρώτα εκτέθηκε σε λαΐκό προσκύνημα. Ετάφη στο βασιλικό κοιμητήριο του Τατοΐου.

Βαλκανική Κρίση 1875 έως 1878, Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Προπαρασκευ, Εθελοντές, Ιατρική Περίθαλψη, Υπογραφή Βαλκανικού Συμφώνου

Κατάληψη Ελασσόνας, Δεσκάτης, Η Μάχη του Σαραντάπορου, Απελευθέρωση Σερβίων, Κοζάνης, Απελευθέρωση Γρεβενών, Δεσκάτης, Απελευθέρωση Λιτοχώρου, Κατερίνης, Απελευθέρωση Βέροιας, Απελευθέρωση Έδεσσας, Κατάληψη Αμυνταίου, Η Μάχη των Γιαννιτσών, Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης, Απελευθέρωση Χαλκιδικής, Αγίου Όρους, Η Μάχη του Ναλμπάκιοϊ, Απελευθέρωση Φλώρινας, Αμυνταίου, Πτολεμαΐδος, Επιχειρήσεις του Βουλγαρικού και Σερβικού στρατού

Ελληνικός στόλος, Κατάληψη της Λήμνου, Βύθιση του Φετίχ Μπουλέν, Κατάληψη Θάσου, Ίμβρου, Αϊ Στράτη, Σαμοθράκης, Ψαρών, Τενέδου, Ναυμαχία Έλλης, Απελευθέρωση Μυτιλήνης, Απελευθέρωση Χίου, Ναυμαχία Λήμνου, Απελευθέρωση Σάμου, Δράση Μοίρας Ιονίου, Αξιωματικοί του Ναυτικού, Θωρηκτό Αβέρωφ

Στρατιά 'Ηπειρου, Κατάληψη Πρέβεζας, Πέντε Πηγαδιών, Η πορεία προς τα Ιωάννινα, Απελευθέρωση Ιωαννίνων, Οι τελευταίες ημέρες του βασιλέως Γεωργίου, Αεροπορία, Γεγονότα πριν το τέλος του Α΄Βαλκανικού

Αυτόνομη Βόρεια Ήπειρος

Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Η Μάχη της Θεσσαλονίκης, Η Μάχη Κιλκίς, Λαχανά, Η κατάληψη της Δοϊράνης, Απελευθέρωση Σερρών, Δράμας, Δοξάτου, Ξάνθης, Κομοτηνής, Απελευθέρωση Καβάλας, Συνθήκη Βουκουρεστίου

Απελευθέρωση Κρήτης

Μετάλλια της Εποχής 1912 και 1913, Εξώφυλλα τετραδίων της Εποχής 1912 και 1913, Ημερήσιος τύπος 1912 και 1913, Αλληλογραφραφία από το μέτωπο, Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄, Ελευθέριος Βενιζέλος, Παύλος Κουντουριώτη

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ (Balkan Wars 1912 . 1913) ανήκει στην Οικογένεια Ποταμιάνου Ε.Κ.Α. (Ηπειρωτική).

Συναποτελείται από συλλογές, που αφορούν την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, του Μανουσάκη και άλλων.

Η Έρευνα, η Συγγραφή και η Επιμέλεια της ύλης πραγματοποιήθηκαν από την Αργυρή Κ. Μπαξεβάνου, Φιλόλογο και Συγγραφέα.

Υπεύθυνη Σχεδιασμού και Διαχείρισης ιστοσελίδος Ειρήνη Μαρία Β. Ταμπάκη, φοιτήτρια Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Π.Ε.

Ευγενική υποστήριξη Βασίλειος Α. Ταμπάκης, Δρ. Δασολογίας

Το υλικό στην πρωτογενή του μορφή εκτίθεται στην Ιερά Μονή Ευαγγελισμού, Σκιάθου.